W dobrym kierunku

Polska nauka powinna być częścią nauki europejskiej i szerzej – światowej. To brzmi jak banał i powtarzane jest dziś niemal przez wszystkich, ale to powinien być jeden z najważniejszych elementów zmian. Rozumiem to jako poddanie pracy naszych naukowców ocenie i konkurencji światowej. (...) Tu oczywiście barierą są finanse, ale i to się powoli zmienia. Generalnie jest nam potrzebne upowszechnienie tego modelu i zdecydowane wprowadzenie zasad mobilności – być może racjonalne byłoby, aby to dotyczyło młodej kadry rozpoczynającej swoją karierę naukową. W szczególności powinniśmy wreszcie przestać przedłużać w nieskończoność zatrudnienie adiunktom, którzy nie są w stanie uzyskać samodzielności naukowej.

Z prof. Kazimierzem Stępniem, przewodniczącym Rady Nauki, rozmawia Andrzej Świć

Prawa autorskie pracownika szkoły wyższej

Art. 14 ust. o pr. aut. odnosi się do sytuacji, w której pracodawcą twórcy jest instytucja naukowa. Z przepisów tych wynika, że uczelni, która bez wątpienia jest instytucją naukową, zawsze przysługuje pierwszeństwo opublikowania utworu naukowego pracownika, utworu stanowiącego rezultat naukowego procesu poznawczego, utworu, który pracownik stworzył w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy. Jeśli utwór taki zostanie opublikowany, pracownik ma prawo do wynagrodzenia. Należące do pracodawcy prawo pierwszeństwa opublikowania utworu naukowego pracownika wygasa, jeśli w ciągu sześciu miesięcy od dostarczenia utworu nie zawarł on z twórcą umowy o wydanie utworu albo jeśli w okresie dwóch lat od daty przyjęcia utworu nie został ten utwór przez pracodawcę opublikowany.

Prawa uczelni i jej pracowników do utworów powstałych w wyniku wykonywania obowiązków ze stosunku pracy omawia Bolesław Howorka

Spekulanci i ciułacze

Trzeba przypomnieć o fundamentalnej roli liści w obiegu dwutlenku węgla, który jest jednym z najważniejszych gazów cieplarnianych, mającym znaczący wpływ na globalne zmiany klimatyczne. Bez przesady można powiedzieć, że liście warunkują życie na naszej planecie. Przez nie odbywa się wymiana CO2 między rośliną i środowiskiem, czyli asymilacja dwutlenku węgla i wydzielanie tlenu w procesie fotosyntezy oraz znaczna część oddychania, czyli wydzielania CO2 i pobierania tlenu. Liście stanowią pożywienie dla wielu organizmów. Od ich struktury i chemizmu zależy rozkład ścioły, który jest istotną siłą napędową obiegu węgla i azotu w środowisku. Poznanie zależności między różnymi cechami liści a procesami metabolicznych ma zatem fundamentalne znaczenie biologiczne.

Z prof. Jackiem Oleksynem, ekofizjologiem, laureatem Nagrody FNP w dziedzinie nauk przyrodniczych za rok 2008, rozmawia Piotr Kieraciński

Neurogeneza

Neurogeneza jest procesem skomplikowanym, obejmującym wiele etapów, takich jak uruchomienie podziałów komórkowych, migracja nowych komórek, ich dojrzewanie i integracja w strukturach mózgu dorosłych ssaków. U dorosłych ssaków podziały komórkowe zachodzą jedynie w strefie okołokomorowej komór bocznych mózgu (SVZ, ang. subventricular zone) i w zakręcie zębatym hipokampa (DG, ang. dentate gyrus). Powstające w strefie SVZ komórki migrują do opuszek węchowych, gdzie zostają włączone w pulę istniejących już interneuronów, wymieniając starsze neurony, które obumierają. Zaś komórki w zakręcie zębatym hipokampa pozostają w nim i są wbudowywane w jego warstwę ziarnistą.

Artykuł mgr inż. Marty Grabiec zdobył II nagrodę w konkursie „Skomplikowane i proste. Młodzi uczeni o swoich badaniach”

„Forum Akademickie” jest finansowane w ramach umowy 933/P-DUN/2017 ze środków Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na działalność upowszechniającą naukę.