Strategiczne partnerstwo

W lutym 2010 r. minęło 20 lat, od kiedy Polska wznowiła zerwane w 1967 r. oficjalne stosunki dyplomatyczne z Izraelem. Obecnie nie ma dziedziny funkcjonowania państwa, w której nie można mówić o daleko rozwiniętej współpracy między obydwoma państwami.

Drogę, jaką przeszły Polska i Izrael w tym czasie, opisuje opublikowana przez wydawnictwo TRIO książka Joanny Dyduch. Autorka jest doktorem nauk humanistycznych, adiunktem w Zakładzie Europeistyki Instytutu Politologii Uniwersytetu Wrocławskiego. Spod jej pióra wyszło wiele artykułów dotyczących Izraela oraz stosunków polsko-żydowskich.

Celem książki, jak podkreśla autorka, była diagnoza stanu wzajemnych relacji, wskazanie czynników mających na nie wpływ i próba określenia kierunków rozwoju. „Zamierzeniem moim było uchwycić i wskazać newralgiczne momenty we wzajemnych relacjach. Istotne było również, by zastanowić się nad mechanizmami właściwymi dla rozwoju polsko-izraelskiej współpracy” – czytamy we wstępie.

Książkę rozpoczyna rozdział poświęcony stosunkom państwowym w połowie XX wieku – przed i po powstaniu państwa Izrael. Czas ten dla polityki obu państw był niezwykle trudny. Polska pozostawała bowiem pod wpływem polityki zagranicznej Związku Sowieckiego. Lata 50. i 60. to w naszym kraju rosnąca i słabnąca propaganda antyżydowska. Kiedy w kwietniu 1967 r. Izraelczycy zestrzelili naruszające ich przestrzeń powietrzną samoloty syryjskie, Moskwa oskarżyła państwo o agresję. Dwa miesiące później Polska zerwała oficjalne stosunki dyplomatyczne z Izraelem. Stan ten utrzymywał się do roku 1990. Układ rozdziałów odpowiada chronologii zmian politycznych, które zachodziły w naszym kraju oraz zmianie pozycji Polski na arenie międzynarodowej – wszystko to rzutowało na relacje z Izraelem: od normalizacji, poprzez stabilizację współpracy, „państwową przyjaźń”, aż do strategicznego partnerstwa. „Co więcej, politycy, dyplomaci, czasem działacze społeczni czy biznesmeni w obu krajach owo partnerstwo określają mianem strategicznego” – pisze autorka.

Kolejnych pięć rozdziałów opisuje stosunki polityczne, gospodarczo-handlowe, kulturalno-naukowe oraz współpracę w zakresie edukacji. Ta ostatnia płaszczyzna wydaje się szczególnie ważna. Nauczanie o religii, historii, kulturze Żydów polskich, a także o zagładzie Żydów europejskich może bowiem powstrzymać narastanie uprzedzeń, stereotypów i fałszywych wyobrażeń.

Do walorów pracy Joanny Dyduch należy zaliczyć rangę i aktualność poruszanej tematyki. Zwłaszcza dziś, kiedy Polska jest jednym z największych sojuszników politycznych Izraela. Jest to jednak pozycja typowo naukowa – książka specjalistyczna, skierowana do osób na co dzień zajmujących się ową tematyką: historyków, studentów, dziennikarzy. Otrzymają oni solidną, napisaną przystępnym językiem monografię, której treść wzbogacają zdjęcia i tabele. Warto zwrócić uwagę na to, że swoją pracę oparła autorka na bardzo wielu źródłach – do liczącej ponad 300 stron książki dołączona jest bibliografia z ponad 250 pozycjami.

Katarzyna Krzyżanowska

Joanna Dyduch, Stosunki polsko-izraelskie w latach 1990-2009. Od normalizacji do strategicznego partnerstwa, Wydawnictwo TRIO, Warszawa 2010.