Czas na studentów

Uczelnie europejskie w 1999 r. rozpoczęły modernizację zwaną procesem bolońskim. Jego istotą są zmiany w systemie szkolnictwa wyższego, które mają na celu koordynację polityki edukacyjnej, promowanie mobilności studentów, rozwój współpracy europejskiej w zakresie podnoszenia jakości kształcenia. Jedną z najistotniejszych zmian jest promocja roli studentów jako kompetentnych partnerów w tworzeniu Europejskiego Obszaru Szkolnictwa Wyższego.

Ośrodek Rozwoju Studiów Ekonomicznych Szkoły Głównej Handlowej podjął wysiłek zanalizowania uczestnictwa studentów w zarządzaniu szkołą wyższą. Głównym zamierzeniem ORSE była systematyzacja wiedzy dotyczącej idei zarządzania partycypacyjnego, które z założenia obejmować ma całą społeczność akademicką, na pierwszym miejscu stawiając właśnie studentów. Badacze pragnęli także wzbogacenia wiedzy faktograficznej: określenia rzeczywistych kompetencji samorządów studenckich, mocnych i słabych stron studentów jako aktywnych partnerów w zarządzaniu uczelniami i sektorem szkolnictwa wyższego jako całości.

„Analiza dotychczasowego stanu piśmiennictwa i badań nad samorządnością studencką – pisze Piotr Bielecki – wskazuje na brak rzetelnych krajowych analiz i projektów badawczych podejmujących tematykę: zmian w krajowej legislacji dotyczącej partycypacji studentów w życiu szkoły wyższej (…), sposobów motywowania studentów do uczestnictwa w zarządzaniu (przez władze zarówno państwowe, jak i uczelni), przykładów dobrej praktyki pokazującej rolę studentów w zarządzaniu, roli studentów w umiędzynarodowieniu studiów wyższych, celowości wyposażenia ciał przedstawicielskich samorządów studenckich w zasoby logistyczne, finansowe i ludzkie umożliwiające skuteczną partycypację w zarządzaniu szkołą wyższą”.

Otrzymaliśmy szereg rzetelnych opracowań prezentujących wyniki badań. Analizy dotyczą partycypacyjnego administrowania studentów, praktyki ich samorządów oraz uczestnictwa studentów w zarządzaniu jakością studiów wyższych. Ukazują m.in. przesłanki leżące u podstaw studenckiej samorządności: rolę studentów w podejmowaniu decyzji, koncepcję studenta jako aktywnego partnera w zarządzaniu; traktują o partycypacji studentów w zarządzaniu szkolnictwem wyższym w Europie. Do najciekawszych zaliczyć można dwa opracowania, które stanowią raport z badań przeprowadzonych wśród studentów i przewodniczących samorządów studenckich. Ich celem było poznanie opinii społeczności studenckiej i jej liderów na temat stanu prawnego, realiów i zasad funkcjonowania samorządności w polskich uczelniach. Z ankiet, które ORSE przeprowadził wśród studentów, wyciągnąć można wnioski o ich niewielkim zainteresowaniu pracą samorządu: część studentów studiów niestacjonarnych w ogóle nie wiedziała, że w ich uczelni istnieje samorząd, a ci, którzy wiedzieli, najczęściej wymieniali organizowanie imprez – tzw. połowinek lub innych zabaw integrujących studentów.

Publikacja uzmysławia, że wszelkie procesy reformujące funkcjonowanie szkolnictwa wyższego niewiele zmienią, jeśli studenci nie zreformują swojego podejścia do uczelni i studiowania i z konsumentów, nabywców edukacji, nie staną się pełnoprawnymi członkami społeczności akademickiej ze wszystkimi przywilejami, ale i obowiązkami.

Katarzyna Krzyżanowska

Rola studentów w zarządzaniu szkołą wyższą, pod red. Piotra Bieleckiego, Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, Warszawa 2010.