29 września w Płońsku rozstrzygnięto drugą edycję konkursu o Nagrodę im. Jana Jędrzejewicza dla najlepszej książki polskiego autora poświęconej historii nauki i techniki. Czek na 10 tys. zł za pracę „Na tropie widma. Geneza i ewolucja spektroskopu optycznego w latach 1810–1860” (Kraków 2013) otrzymał dr hab. Jacek Rodzeń z Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Kapituła nagrody doceniła wkład, jaki książka J. Rodzenia wnosi do historii przyrządów naukowych, a w szczególności spektroskopii. Laureat nagrody w swojej pracy podważa przyjmowane dotychczas ustalenia na temat historii spektroskopu optycznego - urządzenia do obserwacji i analizy widma, które znacząco przyczyniło się do rozwoju nowoczesnej chemii, fizyki i astronomii. Porządkuje fakty dotyczące historii tej techniki badawczej i samego urządzenia. Podaje własne, uzasadnione źródłowo hipotezy oraz przypomina nazwiska jego twórców, cofając historię spektroskopu kilkadziesiąt lat wstecz.

Dr hab. Jacek Rodzeń wykłada w Instytucie Bibliotekoznawstwa i Dziennikarstwa Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Prowadzi badania w zakresie historii nauki, filozofii nauki i naukoznawstwa.

Do tegorocznego konkursu zgłoszono 10 tytułów. Wśród nich kapituła nagrody zwróciła szczególną uwagę także na pracę Magdaleny Bajer „Rody uczone. Kreski do szkicu” (Warszawa–Toruń 2013). Podstawą tej pracy były m.in. artykuły od wielu lat publikowane przez autorkę na łamach „Forum Akademickiego”. Książka nie mogła otrzymać nagrody, gdyż jej tematyka nie należy ściśle do obszaru historii nauki i techniki, a forma odbiega od monografii czy eseistyki naukowej. Jednak kapituła wskazała, że praca przedstawia w ciekawy sposób dzieje uczonych i ich rodzin, podejmując problematykę formacji i etosu inteligenckiego.

Nagrodę ustanowiło w 2013 roku miasto Płońsk we współpracy z Komitetem Historii Nauki i Techniki Polskiej Akademii Nauk oraz Kasą im. Józefa Mianowskiego – Fundacją Popierania Nauki. Ma ona przypominać postać związanego z Płońskiem Jana Walerego Jędrzejewicza, wybitnego uczonego, astronoma i popularyzatora nauki. J. Jędrzejewicz uruchomił w Płońsku prywatne obserwatorium astronomiczne i stację meteorologiczną. Najważniejszym wkładem Jędrzejewicza w astronomię są obserwacje gwiazd podwójnych. W 1886 roku nakładem Kasy im. Józefa Mianowskiego ukazała się jego „Kosmografia”, uznawana za najlepszy polski podręcznik astronomii przełomu XIX/XX wieku.

Pierwszym laureatem nagrody im. J. Jędrzejewicza był dr hab. Paweł Polak z Uniwersytetu Jana Pawła II, autor pracy „Byłem Pana przeciwnikiem [profesorze Einstein]… Relatywistyczna rewolucja naukowa z perspektywy środowiska naukowo-filozoficznego przedwojennego Lwowa” (Copernicus Center Press, Kraków 2012).

Szczegółowe informacje o nagrodzie można znaleźć na stronie Komitetu Historii Nauki i Techniki PAN: www.khnit.pan.pl