Debata nad spójnym systemem łączącym gospodarkę z obszarem akademickim – wyższą edukacją i badaniami naukowymi, jest sprawą najwyższej wagi w obliczu wyzwań XXI wieku, epoki innowacji. Pracodawcy RP przedstawiają w tej debacie swoje propozycje, które nie naruszając obecnych struktur mają na celu radykalną zmianę w relacjach między tymi obszarami. Debacie nieograniczonej do postulatów Pracodawców RP poświęcony jest Polski Kongres Gospodarczy „Nauka dla Biznesu, Biznes dla Nauki”, który odbędzie się w dniach 22-23 października 2014, w salach Stadionu Narodowego w Warszawie.

Szkoła wyższa

Szkoły wyższe są podmiotami wpisanymi do Krajowego Rejestru Sądowego. Założycielem szkoły może być fundacja, stowarzyszenie, spółka akcyjna lub spółka z ograniczoną odpowiedzialnością.

Uczelnia

Uczelnią staje się szkoła wyższa po nadaniu jej tego statusu przez MNiSW. Uzyskuje dzięki temu prawo do nadawania stopni zawodowych i naukowych w zakresie udzielonego uprawnienia.

Status Uczelni nadawany jest na wniosek Założyciela szkoły wyższej spełniającej warunki określone ustawą: tj. praktyczną, formalną i infrastrukturalną zdolność nauczania na poziomie wyższym, poddanie się systemowi monitorowania i kontroli działalności. Uczelnia ma wewnętrzny system samokontroli i samodoskonalenia, uzyskuje również certyfikat jakości od Państwowej Komisji Akredytacyjnej (obligatoryjnie) oraz (dobrowolne) certyfikaty organizacji pracodawców i stowarzyszeń zawodowych na poszczególne kursy, moduły zajęć i kierunki kształcenia.

Status Uczelni może być nadany wyróżnionej jednostce organizacyjnej w obrębie podmiotu gospodarczego (np. szkoła wyższa może być złożona z kilku jednostek organizacyjnych o różnym statusie lub np. duży zakład przemysłowy uruchamia w swoim obrębie uczelnię zawodową).

Akademickie Centra Wiedzy

Instytuty naukowe i badawcze również podlegają wpisowi do Krajowego Rejestru Sądowego. Spełniając warunki określone ustawą mogą ubiegać się o status Akademickiego Centrum Wiedzy nadawanego przez MNiSW, który to status nie ogranicza się tylko do jednostek zajmujących się badaniami naukowymi. Akademickim Centrum Wiedzy może być zatem jednostka organizacyjna zajmująca się tworzeniem wiedzy, a także jednostka zajmująca się na poziomie zaawansowanym przetwarzaniem wiedzy (centrum zaawansowanych technologii, badań i rozwoju), kumulacją wiedzy (centra kompetencji, ośrodki monitoringu) oraz praktykowaniem wiedzy (klinika medyczna, prawna, ośrodek aparatury unikalnej, pracownia referencyjna).

Akademickie Centra Wiedzy obligatoryjnie prowadzą bieżąco uaktualnianą monografię zawierającą stan wiedzy i przewidywania rozwoju dziedziny w której Centrum się specjalizuje.

Przywileje uczelni i Akademickich Centrów Wiedzy

Wraz z przyznanym statusem zwalnia się wymienione jednostki (lub podjednostki będące przynajmniej na pełnym wewnętrznym rozrachunku) z danin na rzecz budżetu państwa i samorządu terytorialnego (podatek dochodowy, zerowy płatnik VAT) oraz nie podlegają one przepisom o zamówieniach publicznych. Darowizny na rzecz tych podmiotów są księgowym kosztem dla darczyńcy.

Kształcenie na poziomie wyższym

Poziom I (licencjat, inżynier i ekwiwalenty) kończy się konkretnym stopniem zawodowym. Nauczycielami są pracownicy etatowi i kontraktowi, przy czym podstawowe kryteria zatrudnienia to wiedza i umiejętności dydaktyczne. Nauczycielem może być zawodowy dydaktyk, pracownik naukowy, a także praktyk. Uczelnia I poziomu (kolegium) daje absolwentom dyplom ukończenia, który, co do zasady, winien być potwierdzony zewnętrznym egzaminem kwalifikacyjnym.

Wstęp na Uczelnię poziomu I mają osoby, które zdały maturę (lub jej ekwiwalent w innych krajach) i zdały egzamin wstępny do danego kolegium.

Poziom II (magisterium i ekwiwalenty) odbywa się na Uczelni w powiązaniu z konkretnym Akademickim Centrum Wiedzy. Centrum może być składową danej Uczelni lub jednostką zewnętrzną związaną z Uczelnią umową. Na tym poziomie studiują osoby, które mają dyplom ukończenia kolegium i zdały wstępny egzamin. Nauczycielami akademickimi są odpowiedni pracownicy Uczelni, pracownicy Akademickiego Centrum Wiedzy, a także zewnętrzni praktycy.

Poziom III (doktorat) wykonywany jest w Akademickim Centrum Wiedzy w ramach studium doktoranckiego.

Praktyki studenckie – systemy kształcenia dualnego

Niezbędne jest wprowadzenie 4–6-miesięcznych praktyk studenckich będących integralną częścią studiów, które (jak w wielu krajach np. Kanadzie) odbywają się 3 do 4 razy w trakcie studiowania. W ich trakcie student poznaje realia przyszłego zawodu, może lepiej korzystać z teorii przedstawianej w Uczelni, a jednocześnie ma szansę zmiany ścieżki kształcenia, gdy okaże się, iż owe realia nie przystają do jego wyobrażeń o wybranym zawodzie.

Z drugiej strony, pracodawcy mogą poznać i „wychować” praktykanta, który w naturalny sposób może stać się ich przyszłym pracownikiem.

Dla uruchomienia takiego rozwiązania koniecznym jest uzgodnienie programu między Uczelnią a pracodawcą, spisanie odpowiednich umów, ale także potrzebna jest odpowiednia legislacja wspierająca te rozwiązanie. Student – praktykant winien być na prawach studenta, a nie pracownika, a zatem wynagrodzenie, które powinien otrzymywać, powinno być stypendium wolnym od narzutów i stanowiącym koszt księgowy pracodawcy. Pracodawca w pierwszych trzech miesiącach praktyki powinien mieć zwróconą większość kosztów związanych z przyjęciem praktykantów.

Finansowanie edukacji wyższej

Koszty edukacji wyższej winny być pokrywane z czesnego wpłacanego przez studentów. Uczelnia ma prawo do ustalania wysokości czesnego w zależności od kosztów danego kierunku studiów (obejmujących tylko proces dydaktyczny).

Każdy student może uzyskać stypendium od wyspecjalizowanej agencji finansującej studia, która podejmuje decyzję o finansowaniu na podstawie wyników kształcenia na poziomie średnim, wyników egzaminu wstępnego na studia, a potem w zależności od wyników studiowania. Dla studentów wybitnych agencja może finansować studia specjalistyczne poza granicami kraju.

Zwrot czesnego następuje z odpisów podatkowych absolwenta. W przypadku płacenia przez absolwenta podatków w innym kraju, absolwent musi sukcesywnie wykupywać weksle gwarancyjne z własnych środków.

Finansowanie badań naukowych

Proponujemy częściowe odejście od finansowania projektów ocenianych przez losowanych, anonimowych recenzentów na rzecz funduszy własnych Centrów Wiedzy w ramach podejmowanych przez nie konkretnych Projektów Kluczowych, istotnych z punktu widzenia strategii państwa oraz projektów, o których ważności decyduje kierownictwo Centrum Wiedzy.

Centra Wiedzy posiadają fundusz prac własnych zarezerwowany dla projektów, których dysponentem jest dyrektor Centrum, a ich prawidłowość oceniana jest ex post. Co do zasady fundusz tworzy się z narzutów (zysku) na projekty konkursowe, ale także z równoległego do konkursowego funduszu na celowe badania naukowe. Fundusz prac własnych może być dofinansowany z tego samego źródła, gdy zespół Centrum podejmuje się koordynacji Projektu Kluczowego.

Połączenie nauka – gospodarka

Centra Transferu Technologii . Każde Akademickie Centrum Wiedzy współpracuje z wyspecjalizowaną jednostką zajmującą się komercjalizacją rozwiązań powstałych w Centrum. Jednostka ta finansowana jest z odpisów od pozyskiwanych przez Centrum projektów zewnętrznych oraz z części zysków związanych z komercjalizacją. W przypadku gdy wpływy przekroczą wydatki, różnica będzie zasilać fundusz prac własnych Centrum.

Koszty CTT to wynagrodzenie brokerów innowacji, a także koszt sprawdzenia czystości i zdolności patentowej oraz przygotowania oferty biznesowej, której podstawowym elementem jest „sprawdzenie koncepcji” – przygotowanie modeli i prototypów innowacji wraz z wstępnym opisem technologii, rozeznania rynku sprzedaży.

Centra Sprawdzenia Koncepcji . Są to ośrodki (coraz popularniejsze w USA), gdzie naukowcy, wspierani przez stały personel, mogą budować modele i prototypy na podstawie swoich praktycznych inwencji. Organizacja takich ośrodków ma głęboki sens, bowiem problem zwiększenia skali w chemii czy biotechnologii ma podstawowe znaczenie dla komercjalizacji rozwiązania, podobnie dla budowy prototypu urządzenia czy uzyskania nowego materiału w większej ilości. Centra Sprawdzenia Koncepcji łączą wyniki badań naukowych z praktyką, a jednocześnie wyprowadzają aplikacje z laboratoriów mających za zadanie kreować pomysły, ale niekoniecznie doprowadzać je do fazy technologii, bowiem jest to czasem zupełnie inna metodyka prac.

Repozytorium Własności Intelektualnej . Dla profesjonalizacji obrotu rozwiązaniami chronionymi patentem powołuje się agencję zajmującą się finansowaniem ich ochrony prawnej za granicą, ale tylko takich, które posiadają zdolność komercyjną. Repozytorium przed przyjęciem rozwiązania do dalszej ochrony prawnej sprawdza, obok zdolności patentowej, ową zdolność komercyjną, wspiera działania związane z procedurą „sprawdzenia koncepcji”, a następnie pomaga znaleźć inwestora, by wprowadzić rozwiązanie na rynek.

Właściciel patentu oddaje Repozytorium patent w dzierżawę, a po zwrocie kosztów poniesionych przez tę agencję może odzyskać władanie patentem w każdej chwili.

Oprócz wspierania procesu komercjalizacji Repozytorium śledzi i zwalcza naruszenia patentu na całym świecie.

Sprawa, o której trzeba pamiętać

Sprawa ta to konieczność zharmonizowania edukacji podstawowej i średniej, w tym kształcenia zawodowego z potrzebami polskiej gospodarki. To zharmonizowanie nie może naruszać wychowania humanistycznego w duchu dobrze rozumianego patriotyzmu i więzi społecznych. Wychowania, w którym świadomość historyczna Polaków nie będzie zaburzona martyrologią i kompleksami narodowymi, jednocześnie kładąc nacisk na niezależność myślenia, przedsiębiorczość, innowacyjność i umiejętności interpersonalne: pracę zespołową, komunikację. 