Nowelizacja podpisana

13 sierpnia prezydent Bronisław Komorowski podpisał nowelizację ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym. Nowe przepisy likwidują opłaty za drugi kierunek studiów. Tym samym realizują orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z czerwca br. Wprowadzają też nowe zasady komercjalizacji wynalazków dokonanych w szkołach wyższych. Jeśli na uczelni pojawi się nowe rozwiązanie, ma ona 3 miesiące na podjęcie decyzji o jego komercjalizacji. Jeśli się na nią zdecyduje, naukowcowi – twórcy rozwiązania przysługiwać będzie co najmniej 50 proc. środków uzyskanych z komercjalizacji, obniżonych o nie więcej niż 25 proc. jej bezpośrednich kosztów. Jeśli uczelnia w ciągu 3 miesięcy nie podejmie się komercjalizacji, prawa do wynalazku może w pełni przejąć naukowiec. Nabywa je za nie więcej niż 10 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę. Może wtedy wybrać dowolną, korzystną dla siebie drogę komercjalizacji i wybrać instytucję, z którą podejmie współpracę. Zdaniem ministerstwa, nowe rozwiązanie ma ułatwić wykorzystanie wyników badań, prowadzonych w uczelniach i ich transfer do gospodarki. Nowe przepisy mają jednak sporą grupę oponentów.

W nowelizacji wprowadzono nowe rozwiązania regulujące działalność Polskiej Komisji Akredytacyjnej. W lipcu 2013 r. Trybunał Konstytucyjny orzekł, że zapisy dotyczące funkcjonowania PKA są źle skonstruowane i że komisja akredytacyjna w nieprawidłowy sposób rozpatruje odwołania od swoich decyzji. Nowelizacja zakłada powołanie w PKA zespołu odwoławczego, w którego skład wejdą osoby inne niż te, które podejmowały decyzje dotyczące oceny w pierwszej instancji.

Od czasu wejścia w życie nowelizacji z 2011 r. uczelnie miały obowiązek monitorowania losów absolwentów. Nie było jednak jasne, w jaki sposób i w jakim zakresie miały to robić. Nowelizacja precyzuje przepisy dotyczące badania karier absolwentów. Ministerstwo postanowiło, że zasady monitoringu będą jednolite w całym kraju i będą bazowały na danych uzyskanych w ZUS. Prowadzenie tego rodzaju badań ma poprawić dostosowanie programów studiów do potrzeb rynku pracy.

Nowe rozwiązania wprowadzono też w zakresie tworzenia związków uczelni. Mają one ułatwić integrowanie potencjałów szkół wyższych. Szerzej omawiał je na łamach FA prof. Jerzy Woźnicki (nr 7-8/2014).

Nowelizacja zobowiązuje też uczelnie do określenia, czy prowadzone w nich studia mają charakter praktyczny, czy ogólnoakademicki. Ma to wynikać ze strategii uczelni i wpływać na zróżnicowanie programów studiów. W ramach studiów praktycznych studenci będą musieli odbyć 3 miesięczne praktyki zawodowe. Ustawa wprowadza też możliwość prowadzenia studiów dualnych. Faktycznie niektóre uczelnie wprowadziły takie studia już wcześniej (o PZSW w Lesznie czytaj w FA nr 3/2014).

Nowelizacja umożliwia też i reguluje uznawanie przez uczelnie tzw. wykształcenie nieformalnego, czyli zdobytego podczas rozmaitych kursów, szkoleń i w trakcie pracy zawodowej. Regulacja ta ma na celu zwiększenie możliwości kształcenia ustawicznego (Long Life Learning) i zachęcenie do takiej aktywności większej grupy osób. Uczelnia nie tylko może formalnie potwierdzić uzyskane gdzie indziej kompetencje, ale także przyznać za nieokreśloną liczbę punktów ECTS, które zostaną zaliczone do formalnego cyklu kształcenia. Rozwiązanie to ma m.in. pomóc osobom pracującym w zmianie zawodu lub podwyższeniu formalnego wykształcenia.

Nowelizacja PSW wejdzie w życie 1 października 2014 r. Niektóre rozwiązania mają jednak vacatio legis. Na wprowadzenie regulaminów potwierdzania efektów kształcenia władze szkół wyższych mają czas do końca czerwca 2015 r. Profile i programy kształcenia na studiach licencjackich i inżynierskich muszą dostosować do przepisów do końca 2016 r. w przypadku studiów licencjackich i inżynierskich, a do końca 12017 r. w przypadku studiów magisterskich. Do 1 października 2016 r. zlikwidowane mają być całkowicie kolegia nauczycielskie i nauczycielskie kolegia języków obcych. Gotowość przejęcia potencjału tych jednostek deklarowali rektorzy publicznych wyższych szkół zawodowych.