Nagrody premiera

Przyznano Nagrody Premiera za działalność badawczą, artystyczną i osiągnięcia naukowo-techniczne w roku 2012. Nagrodami za osiągnięcia naukowe lub artystyczne, w tym za wybitny dorobek, uhonorowani zostali profesorowie: Tomasz Guzik z Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, Henryk Kozłowski z Uniwersytetu Wrocławskiego, Andrzej A. Lipkowski z Instytutu Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN, Stefan Pokorski z Uniwersytetu Warszawskiego, Jerzy Trela z Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej im. L. Solskiego w Krakowie oraz Michał Tymowski, historyk z Uniwersytetu Warszawskiego.

Połowa z nich pracowała na rzecz medycyny, w tym opracowania nowych leków i procedur medycznych. Prof. Guzik, który jest laureatem Nagrody FNP, opisał immunologiczne mechanizmy nadciśnienia tętniczego, zidentyfikował enzymatyczne i molekularne mechanizmy stresu oksydacyjnego w naczyniach krwionośnych. Odkrył też nową, zależną od jonów wapnia oxydazę Nox5 w naczyniach krwionośnych i mechanizm zaangażowania tetrahydrobiopteryny w regulacji funkcji naczyń.

Wyniki badań prof. Kozłowskiego nad procesami rządzącymi homeostazą metali w bakteriach helicobacter pylori prowadzą do poznania mechanizmów powstawania przewlekłych stanów zapalnych błony śluzowej żołądka, wrzodów żołądka i dwunastnicy oraz niektórych chorób nowotworowych tych narządów.

Prof. Lipkowski opisał wiele endogennych enkefalin i opracował selektywne ligandy dla różnych typów receptorów opioidowych, stosowanych w badaniach farmakologicznych. Opracował też związki hybrydowe peptydów z alkaloidami, co umożliwia regulację aktywności alkaloidów. Niektóre w tych związków są potencjalnymi lekami przeciwbólowymi. Opracował też bifalinę – opioidowy peptyd porównywalny z morfiną, ale przewyższający ją pod względem działania przeciwbólowego i mniej uzależniający.

Prof. Pokorski uzyskał ważne wyniki w badaniach nad zastosowaniem chromodynamiki kwantowej do procesów wielokrotnej produkcji, w pracach dotyczących supersymetrycznych rozwinięć modelu standardowego, w tym dotyczących masy bozonu Higgsa, które zmieniły obowiązujący paradygmat; w interpretacji teorii z dodatkową liczbą wymiarów oraz w badaniach nad fizyką „zapachu”.

Prof. Tymowski ma znaczące osiągnięcia w zakresie badań nad historią Afryki, zwłaszcza wczesnych organizacji państwowych. Jego prace nad różnymi obszarami Afryki tworzą model użyteczny dla badań porównawczych prowadzonych w skali powszechnej.

Prof. Trela należy do najwybitniejszych polskich aktorów. Zagrał ponad sto ról teatralnych i 140 w Teatrze Telewizji. Cieszy się nie tylko uznaniem krytyki, ale także publiczności.

Pierwszą nagrodę za wybitne osiągnięcia naukowo-techniczne otrzymał zespół pod kierunkiem inż. Zbigniewa Pilata z Przemysłowego Instytutu Automatyki i Pomiarów, a drugą dr hab. Grażyna Demenko, profesor Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Zespół z PIAiP stworzył projekt zrobotyzowanego stanowiska do produkcji elementów obudów górniczych z prowadzonym przez robota palnikiem plazmowym jako narzędziem tnącym. Stanowisko pozwala obniżyć koszty wykonania wyrobów i podwyższyć ich jakość. Prof. Domenko zajmuje się opracowaniem korpusu polskiego języka mówionego JURISDICT, będącego głównym elementem Systemu Automatycznego Rozpoznawania Mowy. ARM już odegrał pozytywną rolę w praktyce uczelnianej, lekarskiej i sądowniczej.

11 badaczy nagrodzono za osiągnięcia naukowe związane z uzyskaniem stopnia doktora habilitowanego. Nagrodzono też 26 autorów wyróżnionych rozpraw doktorskich.