Spotkanie 180 genetyków i onkologów z całej Polski, a także z zagranicy, stało się ideą konferencji Genetyka Nowotworów 2012, zorganizowanej 28 września przez Zakład Genetyki Nowotworów Uniwersytetu Medycznego w Lublinie. Celem sympozjum było podsumowanie osiągnięć genetyki onkologicznej.

Choroby nowotworowe leczono do niedawna głównie za pomocą chemio– i radioterapii, metod powodujących śmierć komórek rakowych niejako na oślep, niszczących znajdujęce się obok zdrowe tkanki. Badania genetyczne pozwalają na skuteczniejszą diagnostykę raka i zwiększają efektywność leczenia. – W ciągu ostatnich kilku lat udział genetyki w badaniach nad procesami nowotworzenia przeniósł się z laboratorium do łóżka chorego – powiedziała dr hab. Agata Filip, organizatorka konferencji.

Od kiedy onkologów wspomaga genetyka, możliwa stała się personalizacja terapii. Badanie genetyczne pozwala określić, jak pacjent zareaguje na leczenie i jakie leki należy dobrać. Przykładem leków celowanych są inhibitory kinaz – enzymów regulujących przekazywanie sygnałów komórkowych. Zaburzenia tych sygnałów są przyczyną wielu nowotworów. Jeśli aktywność kinaz nasili się, może to prowadzić do niekontrolowanego rozrostu komórek, tworzenia guza i przerzutów. Inhibitory kinaz hamują ich nadmierną stymulację, komórki nowotworowe przestają się mnożyć, co jest istotą terapii. Oczywiście na tym nie koniec, w organizmie pacjenta może się rozwinąć oporność na stosowane inhibitory, powstają mutacje wtórne i trzeba szukać inhibitora alternatywnego. Leczenie inhibitorami kinaz staje się coraz bardziej skomplikowane – mówiła podczas konferencji prof. Maria Dębiec-Rychter z Katolickiego Uniwersytetu w Leuven – trzeba używać następnego leku i kolejnego. Obecnie wprowadzono do leczenia już trzecią generację inhibitorów kinaz. Leczenie celowane przyniosło postęp, bo przedłuża życie chorych. Rak się jednak zmienia, być może pod wpływem leczenia nowotworów powstaną nowe choroby.

Obok referatów o skuteczności poszczególnych leków, którą mierzy się długością okresu do progresji guza i czasem przeżycia, a walka trwa tu o każdy miesiąc, dyskutowano o polskich realiach leczenia nowotworów. NFZ nie finansuje badań molekularnych, bez których nie można zacząć leczenia celowanego. W Polsce brak regulacji prawnych dotyczących badań genetycznych – mówił prof. Lucjusz Jakubowski, konsultant krajowy ds. genetyki klinicznej. Podczas spotkania postulowano, by środowisko genetyków przedstawiło propozycje, jak badania genetyczne mają być kontraktowane przez NFZ. Z drugiej strony – mówiono – Ministerstwo Zdrowia i NFZ muszą reagować na postęp badań. Podkreślano, że konieczna jest standaryzacja badań molekularnych, opisanie i ujednolicenie procedur. Badania te wymagają ogromnego doświadczenia i dlatego powinny być prowadzone w kilku ośrodkach w kraju. Nie ma potrzeby, żeby każdy szpital miał taką pracownię.

Uniwersytet Medyczny w Lublinie współpracuje naukowo z Uniwersytetem w Utrechcie. Obecność prof. Johana Offerhausa z tej uczelni, patologa zainteresowanego biologią nowotworów, wykorzystano więc w Lublinie do uroczystego przedłużenia umowy o współpracy. W uznaniu zasług dla rozwoju uczelni prof. Offerhausa uhonorowano medalem „Przyjaciela Uniwersytetu”.