Minister Kudrycka o efektach reform i priorytetach resortu
Prof. Barbara Kudrycka przedstawiła efekty dotychczasowych działań ministerstwa nauki i szkolnictwa wyższego oraz plany resortu na resztę kadencji. Wystąpieniu minister nauki przysłuchiwał się robot społeczny FLASH, stworzony przez naukowców i studentów Politechniki Wrocławskiej.
Otwarty dostęp do wyników badań, nowe inwestycje w naukę o wartości ponad 10 mld zł, 1 proc. CIT dla instytucji naukowych czy specjalna spółka wspierająca innowacje – to niektóre priorytety MNiSW. Prof. Barbara Kudrycka przedstawiła 21 października plany resortu na najbliższe miesiące i lata oraz efekty jego dotychczasowych działań. Jej wystąpieniu przysłuchiwał się robot społeczny FLASH, stworzony przez naukowców i studentów Politechniki Wrocławskiej.
– Rząd już w poprzedniej kadencji realizował długoterminową strategię rozwoju poprzez zmiany w systemie nauki i szkolnictwa wyższego. Żaden sektor nie został tak głęboko zreformowany, jak ten – podkreślała prof. Barbara Kudrycka.
Na konferencji prasowej po tzw. drugim exposé premiera Donalda Tuska minister nauki i szkolnictwa wyższego przypominała jak ważne jest, by uczelnie były bardziej otwarte na potrzeby studentów i młodych naukowców. – Opracowaliśmy Kartę Praw Studenta, w której umieściliśmy wszystkie rozwiązania prostudenckie zawarte w przepisach prawa, m.in. obowiązek zawierania umów ze studentami, oceniania wykładowców przez studentów czy katalog bezpłatnych usług edukacyjnych – mówiła prof. Barbara Kudrycka. Minister nauki i szkolnictwa wyższego wspomniała także o zmianach w systemie stypendialnym i nowych konkursach wspierających wybitnie uzdolnionych studentów – „Diamentowym Grancie” i „Generacji Przyszłości”.
Minister Barbara Kudrycka opowiedziała o dotychczasowych sukcesach programu kierunków zamawianych, na który przeznaczono już 1,3 mld zł. – W programie uczestniczy 60 tys. studentów, a prawie 18 tys. z nich otrzymuje wysokie stypendia – około 1000 zł – mówiła. Dodała, że resort podejmuje starania, dzięki którym nowy system kariery naukowej będzie bardziej przejrzysty, wolny od nepotyzmu, a konkursy na uczelniach będą bardziej otwarte na wszystkich pracowników naukowych. Ponadto MNiSW opracowało i wdraża strategiczne programy badań naukowych dotyczące m.in. niskoemisyjnej energetyki węglowej, gazu łukowego czy medycyny (STRATEGMED).
Na infrastrukturę nauki przeznaczono dotychczas 12 mld zł. – Jest to ogromna suma. Wydatki pochodzą nie tylko z MNiSW i agencji nam podległych, ale też z funduszy regionalnych – mówiła prof. Barbara Kudrycka. Minister nauki i szkolnictwa wyższego dodała także, że rosną nakłady na badania i rozwój pochodzące nie tylko z sektora publicznego, ale i prywatnego. – W 2012 roku osiągnęliśmy poziom ponad 2,1 mld zł funduszy z sektora prywatnego w stosunku do 200 mln zł wydatkowanych wspólnie na badania w latach ubiegłych – tłumaczyła. Wśród kolejnych wymienionych przez nią efektów reform znalazły się też wyłonione w 2012 r. Krajowe Naukowe Ośrodki Wiodące (KNOW), system POL-on, będący kompletną bazą informacji o nauce i szkolnictwie wyższym w Polsce oraz Wirtualna Biblioteka Nauki, która otworzyła naukowcom i studentom powszechny i bezpłatny dostęp do światowej literatury naukowej.
Jednym z najważniejszych założeń reformy były specjalne dotacje dla młodych naukowców. Narodowe Centrum Nauki organizuje co najmniej 50 proc. konkursów adresowanych do tej grupy. – W sumie 186 mln zł przeznaczono już na takie granty – podsumowała minister Barbara Kudrycka. W ostatnich latach znacząco wzrosła także liczba stypendiów ministra dla młodych naukowców. – W 2007 r. przyznano ich 10 na łączną sumę 2 mln zł, a w 2012 r. 171 na sumę 25 mln zł – dodała.
Wśród priorytetów resortu nauki na nadchodzące lata jest otwarty dostęp do wyników badań finansowanych ze środków publicznych. – Zależy nam na tym, by na przełomie 2015/2016 r. 60 proc. tych badań było już dostępnych – deklarowała prof. Barbara Kudrycka.
W latach 2012-2015 na infrastrukturę naukową i badawczą na uczelniach będzie ponad 10 mld zł: 7 mld zł pochodzić będzie z funduszy strukturalnych, a 3 mld zł z budżetu państwa. – Bez dobrej infrastruktury laboratoryjnej nie ma dobrych badań. Potrzebne są też dobre warunki pracy dydaktycznej – tłumaczyła minister.
W planach MNiSW znalazło się także powołanie spółki Innowacje Polskie S.A. – Chcemy, by inwestowanie w proces komercjalizacji było bardziej dynamiczne – wyjaśniła prof. Barbara Kudrycka. Spółka będzie wspierać prywatnych inwestorów zainteresowanych wdrożeniem nowych technologii, wymyślonych przez naukowców i finansowanych ze środków publicznych. Jej działania mogą ograniczyć ryzyko inwestorów związane z wprowadzaniem na rynek nowych rozwiązań.
Resort nauki w swoim dążeniu do stymulowania zwiększenia nakładów na naukę spoza budżetu państwa pracuje też nad wprowadzeniem zmian podatkowych sprzyjających innowacjom. Od 2014 r. będzie można przekazać jeden procent podatku CIT na jednostkę naukową o wysokim potencjale i jakości pracy badawczej. Naukowcy mogą też liczyć na zamrożenie podatku od praw autorskich do czasu aż wypracują zysk ze sprzedaży opracowanej przez nich technologii.
– Trwają rozmowy z prezesem Urzędu Zamówień Publicznych. Dążymy do tego, aby próg przetargowy na finansowanie specjalistycznej infrastruktury laboratoryjnej wzrósł z 14 tys. euro do 130 tys. euro. Byłaby to skokowa zmiana – poinformowała minister Barbara Kudrycka.
W budżecie na przyszły rok zapisane zostało 907 mln zł na podniesienie wynagrodzeń kadry akademickiej. – Chcemy, by podwyżki płac na uczelniach osiągnęły w 2013 r. ponad 9 proc. Już w 2012 r. nastąpił wzrost finansowania dotacji statutowej instytutów naukowych PAN – przypominała prof. Barbara Kudrycka.
Minister nauki zaznaczyła, że priorytetem MNiSW jest kształcenie przez całe życie. Zmiany na rynku pracy stawiają dorosłych Polaków przed koniecznością zdobywania dodatkowych kwalifikacji. Część osób umiejętności nabywa poza uczelniami, np. poprzez zawodowe doświadczenia. Taka grupa ludzi będzie miała nowe możliwości edukacyjne i szansę ukończenia studiów w skróconym trybie. Uznawanie kształcenia nieformalnego to wyzwanie dla wszystkich krajów UE.
Resort chce też powołać Narodowa Agencję Wymiany Akademickiej. – Byłaby wzorowana na British Council czy niemieckim DAAD – wyjaśniła prof. Kudrycka. Agencja ta będzie zajmowała się m.in. wymianą studentów, pracowników naukowych, ale też pomagała w zdobywaniu międzynarodowych grantów czy promocji polskiej nauki i uczelni na świecie.
– Zależy nam też, by dostęp do egzaminu języka polskiego jako obcego był łatwiejszy dla cudzoziemców – mówiła minister nauki. Większa liczba ośrodków uprawnionych do przeprowadzania takich egzaminów zachęci studentów i naukowców z całego świata do wyboru polskich uczelni. ☐