Początki działalności Fundacji Rektorów Polskich nie były łatwe. – Doszło do tego, że prezes musiał wyłożyć własne pieniądze na jej działanie – mówi prof. Tadeusz Szulc, jeden z założycieli FRP. Był 1 września 2002 roku. Prof. Jerzy Woźnicki właśnie skończył drugą kadencję na stanowisku rektora Politechniki Warszawskiej. Udał się do lokalu Fundacji Rektorów Polskich przy ul. Górnośląskiej, by rozpocząć nowy etap swojej pracy. W kasie było 200 zł, a trzeba było opłacić koszty użytkowania lokalu udostępnionego przez PW. – Nie było wyjścia. Musieliśmy terminowo regulować nasze zobowiązania, żeby móc dalej działać – wspomina. Źródłem problemów stało się niespodziewane opóźnienie procesu rejestracji FRP w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Akt założycielski

Dokumenty Fundacji już w 2001 r. trafiły do KRS, ale wymagały uzupełnień. Sąd odesłał je pod wskazany we wniosku adres. Lokal jednak nie był jeszcze gotowy, a portier na Górnośląskiej nie znał nawet nazwy fundacji. Dokumenty trafiły więc do sądowego archiwum. Czas płynął. Rektorzy czekali. Minęło pół roku. W tym okresie, po wyborach, stracili pracę prezesi kilku firm, którzy obiecali FRP swoje wsparcie, a nowa fundacja straciła wiele szans na pozyskanie środków na finansowanie swej działalności.

Już w okresie 1997-99 gdy przewodniczącym KRASP był prof. Aleksander Koj, okazało się, że rektorom brakuje zaplecza eksperckiego, przygotowanego do realizowania prac i badań na rzecz rozwoju szkolnictwa wyższego. W 1999 r. prof. Woźnicki został przewodniczącym KRASP. W 2000 r. dzięki grantowi Fundacji Bankowej im. L. Kronenberga, przy wsparciu PW, pod kierunkiem prof. Woźnickiego powstała koncepcja fundacji rektorów oraz instytutu badawczego. Została ona ogłoszona przez KRASP w dwóch publikacjach. To wtedy pojawiły się nazwy Fundacji Rektorów Polskich oraz Instytutu Społeczeństwa Wiedzy.

7 czerwca 2001 r., po trwającej rok dyskusji w gronie rektorów, w odpowiedzi na zaproszenie członków ówczesnego Prezydium, zainteresowani członkowie KRASP spotkali się w Politechnice Warszawskiej na uroczystości 175-lecia tradycji PW. Akt założycielski FRP podpisało 79 rektorów, którzy wpłacili po 200 zł. Te środki zostały wydatkowane na opracowanie przez kancelarię prawną statutu fundacji i jej rejestrację. Politechnika Warszawska na podstawie uchwały Senatu na preferencyjnych warunkach udostępniła nowej instytucji lokal. Politechnika do dziś sprawuje swoisty, instytucjonalny patronat nad fundacją.

– Od początku chcieliśmy, aby przyszły instytut badawczy, podobnie jak zakładana fundacja, były wspólnym przedsięwzięciem rektorów uczelni publicznych i niepublicznych – mówi prof. Woźnicki. W tym samym czasie Stowarzyszenie Rektorów i Założycieli Uczelni Niepublicznych myślało o powołaniu własnego instytutu badawczego. Rezultat podjętych rozmów był taki, że w 2003 r. nowo stworzone Konsorcjum Uczelni Niepublicznych wspólnie z FRP stworzyło Instytut Społeczeństwa Wiedzy, jednorazowo dofinansowany przez jego założycieli. Wkrótce FRP-ISW uzyskały status organizacji pożytku publicznego, a następnie pozyskały partnerów strategicznych, m.in.: KIG, PKN ORLEN, TP, UNESCO-Cepes. Pierwszy projekt badawczy instytutu został zrealizowany w wyniku kontraktu z PKN Orlen.

Kamienie milowe

W roku 2003 zaistniała pilna potrzeba opracowania projektu nowej ustawy o szkolnictwie wyższym. FRP na wniosek KRASP podjęła się tego zadania, realizowanego pod auspicjami prezydenta RP. – Wielu nie wierzyło, że uda się uzgodnić w środowisku projekt ustawy – wspomina prof. Jerzy Woźnicki, lider przedsięwzięcia. Rozpoczęła się trudna walka w Sejmie. W końcu – po kryzysie w sprawie ustawowego umocowania konferencji rektorów – w 2005 r. ustawa zostaje przyjęta przez Parlament RP i podpisana przez prezydenta. W tym samym roku FRP i KRASP podpisały porozumienie o partnerstwie strategicznym.

W roku akademickim 2006/07 fundacja podjęła się realizacji kolejnego zadania – opracowania Kodeksu Dobrych Praktyk Szkół Wyższych. – Uczelnia nie ma moralnego prawa od nikogo wymagać zachowywania rygorów etycznych, jeśli jej organy same nie postępują właściwie – tłumaczy prof. Woźnicki. – Kodeks zatem, w pierwszym rzędzie dotyczy działania samych rektorów . W okresie kolejnego roku kodeks został przyjęty przez KRASP i większość uczelni.

Kolejnym wielkim przedsięwzięciem fundacji i instytutu było opracowanie strategii rozwoju szkolnictwa wyższego do roku 2020. Powstała ona w FRP jako projekt środowiskowy na zlecenie Konsorcjum KRASP(KRePSZ)-FRP-KRZaSP. W efekcie wielkiej publicznej debaty projekt ten stał się podstawą prac Forum Ekspertów MNiSW nad ministerialnym programem rozwoju szkolnictwa wyższego do 2020 r. FRP-ISW w uznaniu efektów działań na rzecz rozwoju szkolnictwa wyższego i nauki, zyskały status wiodącego w Polsce think tanku.

Trzy opisane wyżej przedsięwzięcia prof. J. Woźnicki uważa za najważniejsze w dorobku Fundacji Rektorów Polskich i Instytutu Społeczeństwa Wiedzy. – Ustawa jest istotna, ponieważ do dziś określa ramy ustrojowe działania uczelni. Kodeks jest uznanym źródłem standardów w zakresie dobrych praktyk w szkołach wyższych. Strategia jest opracowaniem kluczowym dla przyszłości uczelni i ma ogromne znaczenie z powodu bezprecedensowej integracji środowiska, jaką spowodowała – mówi. Te trzy dokumenty to dzisiaj główne znaki rozpoznawcze KRASP określające tożsamość konferencji. Fundacja i instytut zyskały opinię ważnych think tanków w obszarze szkolnictwa wyższego i nauki.

FRP i ISW realizują też inne projekty. W 2005 r. po raz pierwszy zorganizowana została Szkoła Zarządzania Strategicznego FRP dla rektorów. Latem 2012 r. odbyła się XII edycja tego przedsięwzięcia (czyt. na str. 6-7). – Od dwóch lat realizujemy projekty w ramach dziesięciu programów stałych – stwierdza prof. Jerzy Woźnicki. Autorytet, przewidywalność programowa i skuteczność FRP-ISW ułatwia pozyskiwanie partnerów strategicznych wspierających realizację jej przedsięwzięć. Widać ich było podczas uroczystości 10-lecia FRP. Fundacja uhonorowała swoich dobroczyńców i partnerów, w tym biznesowych: m.in. prezesów Orange Polska (dawniej Telekomunikacja Polska S.A.), PKN Orlen, KIG, Związku Banków Polskich, a także grono rektorów z KRASP (więcej na str. 6). ☐