Dr Justyna Olko, kierownik Pracowni Spotkania Starego i Nowego Świata w Instytucie Badań Interdyscyplinarnych „Artes Liberales” Uniwersytetu Warszawskiego, zdobyła prestiżowy Starting Grant Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (ERC) w ramach programu IDEAS. Dr Olko jest dziewiątą polską laureatką tego rodzaju grantów.

Grant, w wysokości ponad 1,3 mln euro, będzie realizowany przez 5 lat w macierzystym instytucie uczonej na Uniwersytecie Warszawskim we współpracy z hiszpańskim Universidad de Sevilla i Instituto de Docencia e Investigación Etnológica de Zacatecas w Meksyku. Międzynarodowy, interdyscyplinarny zespół badawczy tworzą historycy, filolodzy, lingwiści i antropolodzy z Polski, Hiszpanii, USA i Meksyku, w tym badacze i studenci pochodzący ze szczepu Indian Nahua („Azteków”).

Celem badań jest rekonstrukcja mechanizmów przekazu kulturowego między Europą a Ameryką od XVI wieku przez okres kolonialny aż po współczesność. Nowością w podejściu badawczym dr Olko jest łączenie źródeł historycznych i współczesnych oraz perspektyw europejskiej i tubylczej. Przedmiotem badań będą m.in. zmiany zachodzące w języku oraz kulturze Indian Nahua („Azteków”), z drugiej zaś strony w języku hiszpańskim i kulturze „iberoamerykańskiej”, rozwijającej się na terenie Nowego Świata. Dociekania naukowców mają umożliwić identyfikację i zrozumienie kluczowych czynników zmiany, takich jak intensywność, długość, charakter kontaktu, postawy i strategie badanych grup, a także związków między zmianą językową a transformacjami oraz ciągłością w szeroko rozumianej kulturze. Badacze chcieliby powiązać aktualną kulturę i dialekty języka nahuatl z ich wcześniejszymi, historycznymi fazami.

Dr Justyna Olko zajmuje się etnohistorią i antropologią Mezoameryki prekolumbijskiej i wczesnokolonialnej oraz filologią i lingwistyką języka nahuatl. Jest jedną z nielicznych osób w Europie czytających dawne teksty w tym języku, którego naucza na UW. Jest laureatką programu FOCUS Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Subsydium FNP pozwoliło jej na stworzenie w Polsce zespołu zajmującego się przedhiszpańskim i wczesnokolonialnym światem Indian Nahua i problematyką europejsko-indiańskiego zderzenia kultur.

Od kilku lat FNP wspiera laureatów ERC Starting Grants za pomocą programu stypendialnego Idee dla Polski . Jego celem jest zachęcenie młodych wybitnych uczonych do wybierania Polski jako miejsca realizacji projektu badawczego zgłaszanego do konkursu ERC.

Do ostatniego konkursu na Starting Grants badacze z 21 krajów zgłosili 4741 wniosków (o 16 proc. więcej niż w ubiegłym roku); 44 proc. propozycji dotyczy obszaru „nauk fizycznych i inżynierii”, 37 proc. – „nauk biologicznych”, a 19 proc. – „nauk społecznych i humanistycznych”. Do finansowania wybrano 536 projektów, w tym tylko 1 z Polski, na które przeznaczono niemal 800 mln euro.

Dotychczas ERC Starting Grant otrzymało zaledwie 9 polskich badaczy. 3 doświadczonych polskich naukowców uzyskało Advanced Grant. Jednym z jego laureatów był prof. Tomasz Dietl, który obecnie reprezentuje nasz kraj w ERC.