Europejski Kongres Gospodarczy

Biznes i nauka muszą ze sobą ściśle współpracować – zgodnie twierdzili przedstawiciele obu środowisk podczas dyskusji na temat Wspólnot Wiedzy i Innowacji, która odbyła się w ramach Europejskiego Kongresu Gospodarczego w Katowicach (31 maja – 2 czerwca br.).

Wspólnoty Wiedzy i Innowacji (Knowledge and Innovation Communities, KIC) to ośrodki badawcze Europejskiego Instytutu Innowacji i Technologii, skupiające uczelnie, instytuty i firmy z różnych krajów. Konsorcja mają zajmować się najistotniejszymi dziedzinami, takimi jak zmiany klimatu czy technologie informatyczne. W KIC InnoEnergy prace nad czystymi technologiami węglowymi prowadzić będą polscy naukowcy. Liderem projektu jest Akademia Górniczo-Hutnicza, a współuczestnikami: Politechnika Śląska, Uniwersytet Śląski, Uniwersytet Jagielloński, Politechnika Wrocławska, Główny Instytut Górnictwa, Instytut Chemicznej Przeróbki Węgla, Tauron, ZAK Kędzierzyn, Lotos i PGNiG. Minister nauki i szkolnictwa wyższego zapewniła, że badania nowoczesnych technologii energetycznych są priorytetem obecnego rządu.

Prof. Barbara Kudrycka uznała krakowski węzeł za wielką szansę dla nauki i gospodarki: – Jeżeli przedsiębiorstwo ma ambicję zaistnienia na rynku jako lider, musi posiadać własne oryginalne rozwiązania lub nowe technologie, lepsze niż konkurenci. Korzystanie z gotowych rozwiązań, poparte sprawnym zarządzaniem, może pozwolić firmie utrzymać swoją pozycję, ale jak wszyscy wiemy: w biznesie nie chodzi o przetrwanie, ale o dynamiczny rozwój. A jest to w stanie osiągnąć jedynie ten, kto inwestując w badania i rozwój podnosi atrakcyjność produktów lub usług. Szefowa resortu nauki podkreśliła, że w reformie nauki i szkolnictwa wyższego są zapisy zachęcające przedsiębiorców do współpracy z nauką (wpływ na programy studiów, ubieganie się o granty badawcze etc.).

Myślą przewodnią kongresu był kryzys gospodarczy. Zastanawiano się, jaka ma być strategia antykryzysowa Europy. Przewodniczący Parlamentu Europejskiego prof. Jerzy Buzek zachęcał do reform, wicepremier Waldemar Pawlak namawiał do innowacyjności, a Jan Kulczyk ogłosił powołanie think tanku CEED (Central & Eastern Europe Development). Inkubator myśli i inicjatyw ma pokazywać Europę Środkowowschodnią jako region o ogromnym potencjale. Potwierdzeniem były słowa Stephena Gomersalla, europejskiego szefa Hitachi, który chwalił Polskę za znakomitych inżynierów.

Europejski Kongres Gospodarczy to największa impreza biznesowa w Europie Środkowej, pod patronatem przewodniczącego Komisji Europejskiej José Manuela Barroso. Uczestniczyli w nim m.in.: przewodniczący Parlamentu Europejskiego Jerzy Buzek, komisarze UE: Connie Hedegaard (klimat), Janusz Lewandowski (budżet), Günther Oettinger (energia) i Janez Potočnik (środowisko) oraz ministrowie Rządu RP. Kongres zgromadził 4 tysiące gości i 600 panelistów, odbyło się 60 debat tematycznych.

Kryształowe Brukselki 2010

31 maja, podczas II Europejskiego Kongresu Gospodarczego , wręczono Kryształowe Brukselki – nagrody Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych Unii Europejskiej dla najlepszych i najbardziej aktywnych polskich uczestników Programów Ramowych UE.

W roku 2010 Kryształowe Brukselki przyznano po raz piąty. Pomysł nagradzania polskich instytucji i naukowców uczestniczących w Programach Ramowych Badań i Rozwoju Technologicznego Unii Europejskiej narodził się w 2001 roku, ostatnim roku realizacji 5. Programu Ramowego. Tegoroczna jubileuszowa edycja Nagrody Kryształowej Brukselki była wyjątkowa, gdyż podsumowywała 10 lat uczestnictwa i wyróżniła najlepsze zespoły startujące w 5., 6. i 7. Programie Ramowym UE.

Nagrodę specjalną za zaangażowanie w przygotowanie 7. Programu Ramowego Unii Europejskiej oraz za wkład w rozwój inicjatyw technologicznych i konsekwentną promocję polskiej nauki osobiście odebrał prof. Jerzy Buzek, przewodniczący Parlamentu Europejskiego.

W kategorii instytucja badawcza Kryształowe Brukselki 2010 otrzymały: Poznańskie Centrum Superkomputerowo-Sieciowe afiliowane przy Instytucie Chemii Bioorganicznej PAN, Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych Politechniki Warszawskiej, Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego, Instytut Podstawowych Problemów Techniki PAN, Wydział Elektrotechniki, Automatyki, Informatyki i Elektroniki Akademii Górniczo-Hutniczej oraz Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego.

W kategorii przedsiębiorstwo nagrodzono: Centrum Techniki Okrętowej SA, Instytut Technik Telekomunikacyjnych i Informatycznych Sp. z o.o., ASM Centrum Badań i Analiz Rynku Sp. z o.o. oraz Telekomunikacja Polska SA.

Laureatów, spośród nominowanych, wyłoniła Kapituła Nagrody pod przewodnictwem prof. Barbary Kudryckiej, minister nauki i szkolnictwa wyższego, która również uczestniczyła w uroczystości.

Studiowanie na kredyt

W nowym roku akademickim studenci będą mogli otrzymać pożyczki na nowych, korzystniejszych zasadach. Najubożsi nie będą musieli przedstawiać zabezpieczenia kredytu, a absolwentom, którzy zachorują lub popadną w finansowe tarapaty, umożliwi się zawieszenie spłaty pożyczki nawet na rok. Minister nauki i szkolnictwa wyższego, prof. Barbara Kudrycka już podpisała rozporządzenie w tej sprawie.

Regulacja wprowadza nowy sposób wyliczania dochodu na osobę w rodzinie – na podobnych zasadach jak przy rozdziale stypendiów socjalnych. Studenci z rodzin, gdzie na jedną osobę przypada dochód netto niższy niż 600 zł oraz pozbawieni opieki rodzicielskiej, będą mogli skorzystać ze 100-procentowego poręczenia kredytu przez Skarb Państwa. Poręczenie obejmie natomiast 70 procent pożyczki, jeśli dochód przypadający na osobę w rodzinie znajdzie się w przedziale od 601 do 1000 zł.

Nowy zapis sprawi, że z pomocy państwa w sfinansowaniu kosztów wyższej edukacji skorzysta najuboższa młodzież z terenów wiejskich, z obszarów dotkniętych bezrobociem, z nieuprzywilejowanych środowisk.

Student, którego dochód nie przekracza 2,5 tys. zł na osobę, może dostać pożyczkę (oprocentowanie: 1,75 w skali roku) maksymalnie na 6 lat studiów magisterskich i 4 lata studiów doktoranckich, z wyłączeniem urlopów od zajęć. Rocznie otrzymuje aż 6 tys. zł, spłatę pożyczki w ratach po około 300 zł miesięcznie musi zacząć dopiero w 2 lata od otrzymania ostatniej wypłaty.

Nowa regulacja znosi uciążliwy dla studentów i banków wymóg dokumentowania wpisu na każdy kolejny rok studiów. Teraz, zamiast kłopotliwych zaświadczeń wystawianych przez uczelnie, wystarczy ważna legitymacja studencka lub doktorancka. Zaświadczenie trzeba będzie mieć tylko przy ubieganiu się o kredyt lub aneksowaniu umowy.

Ważny jest przepis, że rata spłaty kredytu nie może przekraczać jednej piątej dochodów absolwenta. Jeśli natomiast student ukończy studia w grupie 5 proc. najlepszych, może liczyć na 20-procentowe umorzenie kredytu. Sposób wyłaniania najlepszych absolwentów ustala rektor w porozumieniu z przedstawicielami samorządu studenckiego.

– Nowe przepisy znoszą bariery w dostępie do studiów przede wszystkim dla najuboższej młodzieży, z niewielkich ośrodków. To ci ambitni młodzi ludzie musieli nierzadko rezygnować z wymarzonych studiów, bo koszty utrzymania w dużym mieście akademickim przekraczały ich możliwości – zaznacza prof. Barbara Kudrycka, minister nauki i szkolnictwa wyższego.

Prof. Witold Jurek, podsekretarz stanu w MNiSW tłumaczy, dlaczego kredyt nie cieszył się dotąd wielką popularnością (w ubiegłym roku wziął go zaledwie co szósty student, 84 proc. z uczelni publicznych): – Z powodu braku wystarczających poręczeń kredytu odpadło w minionym roku około 2,7 tysiąca wniosków. To tej grupie studentów pomagamy, usprawniając system pożyczek studenckich .

W wypracowaniu nowych, znacznie korzystniejszych dla młodzieży warunków udzielania kredytów pomogli sami studenci – konkretne zapisy proponował i konsultował Parlament Studentów RP.

BRITE – Polska w kosmosie

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego przekaże ponad 14 milionów złotych na budowę i umieszczenie na orbicie dwóch polskich satelitów badawczych. Jest to pierwszy od 1989 roku duży grant badawczy w dziedzinie astronomii i badań kosmicznych.

Prof. Barbara Kudrycka chce, by polscy uczeni dołączyli wkrótce do czołowych badaczy przestrzeni kosmicznej. 19 maja br., podczas podpisania umowy o dofinansowanie, minister nauki podkreśliła, że resortowi zależy nie tylko na najwyższej jakości prowadzonych przez astronomów badań, ale także na popularyzacji nauk technicznych wśród młodzieży. – Mogę obiecać, że tak przełomowe i innowacyjne projekty badawcze zawsze mogą liczyć na wsparcie ze strony Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego – zapewniła Kudrycka.

Satelity zostaną wyniesione na orbitę z kosmodromu Sriharikota w Indiach. Pierwszy w 2011 roku, drugi – dwa lata później. Zbudują je wspólnie dwa instytuty Polskiej Akademii Nauk: Centrum Badań Kosmicznych i Centrum Astronomiczne im. Mikołaja Kopernika, we współpracy z Instytutem Astronomicznym Uniwersytetu Wrocławskiego. Centrum kontroli lotów i odbioru danych mieścić się będzie w Warszawie. Satelity powstaną w ramach międzynarodowego projektu BRITE (Bright Target Explorer Constellation).

Na wysokość 800 kilometrów wysłane zostaną (jako dodatkowy ładunek przy okazji wystrzeliwania innych dużych satelitów) po dwa satelity polskie, austriackie i kanadyjskie. Zadaniem niedużych teleskopów, sześcianów o 20-centymetrowych bokach i wadze nieprzekraczającej 7 kilogramów, będzie prowadzona w trybie ciągłym kilkuletnia obserwacja drobnych pulsacji 286 najjaśniejszych gwiazd Drogi Mlecznej. Szerokokątna kamera umożliwi wykonywanie zdjęć bez nieprzewidywalnego wpływu ziemskiej atmosfery.

Prof. Marek Banaszkiewicz, dyrektor Centrum Badań Kosmicznych PAN podkreślił: – Takich małych, sprawnych, niezbyt kosztownych satelitów będzie powstawało coraz więcej. Polska jest tu pionierem. Ogromnie liczę na to, że konstrukcja pierwszego polskiego satelity będzie dla naszych uczonych przepustką do europejskich badań z wykorzystaniem satelitów obserwujących Ziemię . Koordynator projektu, dr inż. Piotr Orleański z CBK PAN tłumaczył: – BRITE-PL daje nam szansę przygotowania pełnej integracji satelitów od początku do końca i późniejszej ich kontroli .

Zdaniem astronomów dzięki przedsięwzięciu BRITE polscy naukowcy i polskie firmy zyskają szanse uczestnictwa w skomplikowanych eksperymentach, prowadzonych np. przez Europejską Agencję Kosmiczną. Prof. Banaszkiewicz uważa, że obecność polskich satelitów może przełożyć się na korzyści finansowe: – Jedną z największych korzyści będzie know-how o technologii produkcji satelitów. To jest wartość, którą potem możemy sprzedać. Komisja Europejska ogłasza konkursy o wartości miliarda euro na budowę satelitów Sentinel, ale aby wejść do grupy, która może ubiegać się o kontrakty, trzeba wykazać się doświadczeniem. BRITE daje nam certyfikat, że to doświadczenie mamy .

Ministerstwo nauki ogłosiło internetowy konkurs na nazwę pierwszego polskiego satelity. Wybierać można spośród propozycji: prof. Paczyński, Pan Twardowski, Gwiazdeczka, Heweliusz, Polonia Uniwersum, Polonia Eae, Polonia Aquila. Do konkursu włączyli się także internauci, którzy zaproponowali nazwę „Lem”. Jak się okazało, na ostatniej prostej konkursu właśnie ta propozycja jest najliczniej popierana przez głosujących.

Nauka dla gospodarki

Najbardziej zaawansowane rozwiązania, które mają szansę zrewolucjonizować rynek, prezentowane są na targach Innowacje – Technologie – Maszyny w Poznaniu. W ramach projektu Nauka dla Gospodarki ofertę przedstawiają również uczelnie, instytuty naukowe, jednostki badawczo-rozwojowe i centra transferu technologii. Ich uczestnictwo dofinansowuje Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Najważniejsze w roku wydarzenie wystawiennicze służące komunikacji i wymianie doświadczeń między sferą nauki a branżą przemysłową odbyło się w dniach 8–11 czerwca już po raz osiemdziesiąty trzeci. Uczestniczyło w nim 900 wystawców z 35 krajów Europy, Azji i Ameryki Północnej. Ich propozycje zgromadzono w specjalistycznych salonach branżowych: Hape (hydraulika, pneumatyka i napędy), Mach-Tool (obrabiarki i narzędzia), Metalforum (metalurgia, hutnictwo, odlewnictwo i przemysł metalowy), Surfex (technologie obróbki powierzchni), Welding (spawalnictwo), Transporta oraz wspominana już Nauka dla Gospodarki.

W tym ostatnim goście mieli okazję zobaczyć: odzież z systemem aktywnej termoregulacji, laser do badania konsystencji produktów spożywczych i kosmetyków, torbę z wmontowanym panelem do ładowania telefonu komórkowego czy laptopa, system inteligentnego monitoringu miasta czy mobilnego robota zachowującego się jak prawdziwa ryba (na fot.). Zaprezentowano technologie stworzone na potrzeby badań kosmicznych, a następnie zastosowane w konwencjonalnym przemyśle (np. aerożelowa kurtka odporna na temperatury rzędu +3000 i -50 stopni Celsjusza). Ekspozycji towarzyszyła konferencja Transfer technologii kosmicznych . Działało również centrum doradztwa „Innowacje dla biznesu”; specjaliści z Poznańskiego Parku Naukowo-Technologicznego Fundacji Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza odpowiadali na pytania co zrobić, by założyć firmę akademicką, jak przygotować opinię o innowacyjności oraz skąd wziąć pieniądze na inwestycje i innowacje. W otoczeniu centrum usytuowano stoiska Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, Narodowego Centrum Badań i Rozwoju, Centrum Innowacji NOT, Rady Głównej Jednostek Badawczo-Rozwojowych, Urzędu Patentowego.

W programie ITM znalazła się też ósma edycja Forum Inżynierskiego Federacji Stowarzyszeń Naukowo-Technicznych NOT Zaawansowane technologie motorem wzrostu gospodarczego , happening Dziewczyno, zobacz, że do twarzy Ci w kasku , przeprowadzony w ramach akcji Dziewczyny na politechniki , a także konferencja Transport szynowy XXI wieku dla Polski .

– Nowoczesne technologie przemysłowe stanowią dziś o sile i konkurencyjności gospodarki. Dlatego nie mam wątpliwości, jak bardzo tego typu spotkania są nam potrzebne. Służą nie tylko promocji najnowszych technologii i myśli naukowej, ale także nawiązywaniu cennych kontaktów i wymianie doświadczeń między przedstawicielami środowisk naukowych i gospodarczych – mówi prof. Barbara Kudrycka, która wraz z ministrem gospodarki objęła patronat honorowy nad targami.

Humanistyka doceniona

Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego ogłosiło otwarcie Narodowego Programu Rozwoju Humanistyki. Od 2011 roku rząd przeznaczy pilotażowo 50 milionów złotych na: wspieranie humanistycznych projektów badawczych, finansowanie badań fundamentalnych dla polskiego dziedzictwa kulturowego, tłumaczenie na języki obce rodzimych czasopism, promowanie osiągnięć polskich humanistów oraz specjalne wsparcie młodych naukowców.

Założenia programu opracowali na prośbę prof. Barbary Kudryckiej, minister nauki i szkolnictwa wyższego, profesorowie: Jerzy Axer, Grażyna Borkowska, Karol Modzelewski, Stanisław Mossakowski, Ryszard Nycz, Henryk Samsonowicz, ks. Andrzej Szostek i Jerzy Wyrozumski. Przed powołaniem zespołu rozesłany został do uczelni i instytucji naukowych list, w którym minister nauki prosiła o zgłaszanie propozycji i koncepcji w tym zakresie.

Na potrzeby programu przyjęto, że przez humanistykę rozumieć się będzie: historię i archeologię, językoznawstwo i literaturoznawstwo, filozofię i religioznawstwo, historię sztuki, bibliologię, archiwistykę, etnologię, antropologię kultury, muzykologię oraz te dziedziny, badania i projekty, które zawierają humanistyczne treści i posługują się humanistycznymi metodami. Termin „humanistyka” nie obejmuje więc nauk społecznych.

W efekcie konsultacji program został podzielony na trzy moduły: finansowania prac badawczych, wspierania młodych naukowców oraz upowszechniania wyników badań na świecie. Przede wszystkim finansowane będą badania prowadzące do powstania dzieł ważnych dla kultury i dziedzictwa narodowego, jak publikacje źródeł historycznych, Polski Słownik Biograficzny (na fot.), słowniki językowe, atlasy historyczne. Na pomoc liczyć mogą również: tłumaczenia i publikacje dzieł o najwyższym poziomie naukowym (aby zapewnić im obecność w światowym obiegu), a także elektroniczne wydania obcojęzycznych wersji najważniejszych czasopism. NPRH kładzie nacisk na interdyscyplinarność. Docenia doktorantów i osoby po doktoracie, chcące prowadzić badania zespołowe w ramach współpracy międzyinstytucjonalnej, interdyscyplinarnej lub międzynarodowej. Planowane jest finansowanie stypendiów postdoktorskich na prowadzenie ważnych projektów.

Powyższe strumienie finansowe zostaną wygospodarowane jako dodatkowe w stosunku do środków budżetowych przeznaczanych na projekty badawcze. Będą zatem stanowiły znaczące nowe źródło finansowania badań humanistycznych, komplementarne wobec środków przeznaczanych na humanistyczne projekty badawcze, które pozostaną finansowane w podobnej jak obecnie proporcji wobec ogółu środków przeznaczanych na naukę (w roku 2010 jest to ok. 25 mln zł). Dodatkowo, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju będzie realizowało projekty służące digitalizacji dziedzictwa i aktualnego dorobku humanistyki (o wartości ok. 20 mln zł rocznie).

Pieniądze w programie dzielone będą w drodze konkursów (pierwsze zostaną ogłoszone pod koniec tego roku), kierowanych – co ważne – przede wszystkim do zespołów naukowych.

Środki na projekty badawcze kluczowe dla kultury narodowej przyzna MNiSW na podstawie oceny powołanej przez niego na trzyletnią kadencję Rady Naukowej. Dziewięciu członków zgłoszą najważniejsze organizacje: Polska Akademia Nauk (2 osoby), Polska Akademia Umiejętności (2), Konferencja Rektorów Akademickich Szkół Polskich (3) oraz Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego (2). Rada wskaże recenzentów i ustali listę rankingową projektów. Pozostałe moduły objęte zostaną opieką Narodowego Centrum Nauki.