Tato, a dlaczego? Książka dla dzieci nie byłaby nią jednak, gdyby nie miała ilustracji. Wykonał je dr Tomasz Samojlik. Rysunki dla dzieci kierują się specjalnymi prawami. Muszą być nie tylko oczywiste i kolorowe, ale także dowcipne. I to się ilustratorowi udało. Nic dziwego, bo z książkami dla dzieci ma do czynienia od jakiegoś czasu.

Pompik i Ambaras

Zaczęło się zimą 2008 roku. Jagienka miała wtedy 2 lata, a jej ojciec na głowie obronę doktoratu w dalekim Krakowie. I wtedy właśnie narodzili się żubr Pompik i jego siostra Polinka. To była historyjka dla córki – o młodym żubrze, który był najmniejszy z całego stada i nikt nie chciał się z nim bawić. Nie rozumiał świata i odkrywał jego tajemnice, popełniając niesamowite gafy. Wpadając w tarapaty Pompik poznaje świat, który go otacza – Puszczę Białowieską. Historia młodego żubra spodobała się Jagience. Wkrótce powstały kolejne jej części. Z wieczornych gawęd dla córki narodziła się książeczka dla dzieci Żubr Pompik. Tropy na śniegu i inne opowieści , opublikowana jeszcze w 2008 r. Za nią poszły kolejne tomy: wiosenny i letni. Czwarty – o kolorach jesieni – ukaże się niebawem.

Tomasz Samojlik przyznaje, że pomysły na układ redakcyjny książek podsunął wydawca. Każda zawiera dwanaście opowiadań. Autor podkreśla, że motywami poszczególnych historyjek są ciekawostki przyrodnicze, a nawet wyniki badań prowadzonych w Puszczy Białowieskiej. Nie ma w nich historii nieprawdopodobnych. W pierwszej opowiastce Pompik odkrywa, że pozostawia na śniegu ślady, po których może wrócić do miejsca, z którego wyszedł. Opowiadania mają spory potencjał dydaktyczny. Wykorzystały to lokalne struktury edukacyjne – książki o przygodach żubra Pompika trafiły do spisu lektur szkół podstawowych w Hajnówce.

Dr Samojlik tak mówi o swoich zainteresowaniach: – Kiedyś chciałem być rysownikiem, potem pisarzem, a w końcu naukowcem . Wszystkie te marzenia się spełniły. Zrobił doktorat, napisał i zilustrował książki dla dzieci, a ostatnio komiks dla młodzieży. Tym razem o ostatnim żubrze w Puszczy Białowieskiej. Wydawcą komiksu był Zakład Badania Ssaków PAN. Ostatni żubr (nb. ukazał się także w języku angielskim) został opublikowany w ramach programu Kraina żubra . Na stronach tego projektu dostępny jest też komiks Samojlika o żubrze Żorżu. W planach badacz dziejów Puszczy Białowieskiej ma komiks dla młodzieży o drapieżnictwie, którego bohaterem będzie wilk Ambaras.

Po swojemu

Komiks o ostatnim żubrze został wydany w wersji czarno-białej. – Kolorowanie zajęłoby mi zbyt dużo czasu – tłumaczy autor. Mnie jednak bardziej od braku kolorów zaskoczyła czcionka. – Autor komiksu zazwyczaj tworzy własną czcionkę. Ta jest podobna do mojego odręcznego pisma – wyjaśnia Tomasz Samojlik. Fabuła komiksu nawiązuje do wydarzeń z początku XX wieku, gdy w Puszczy Białowieskiej odnaleziono... ostatniego jednorogiego żubra. Negatywni bohaterowie książki noszą imiona nawiązujące do negatywnych bohaterów literackich. Żubra ratują polscy naukowcy przy pomocy lokalnej ludności. W ten sposób fikcja literacka miesza się z faktami historycznymi. Ostatni żubr jest komiksem popularnonaukowym, a do tego nosi typowe cechy pracy naukowej – zawiera bowiem przypisy, wyjaśniające wykorzystane w książce fakty historyczne dotyczące Puszczy Białowieskiej i ochrony żubra. Dr Samojlik używa w niej nie tylko charakterystycznej czcionki, ale także specyficznego języka. – Używam w tekście lokalnej, białowieskiej gwary – mówi. Bohaterowie reprezentujący społeczność białowieską mówią w komiksie „po swojemu”. – Konsultowałem te zwroty z mamą i babcią – zdradza tajemnicę dziwnego języka niektórych bohaterów komiksu autor.

Pierwszą opublikowaną próbą literacką dr. Samojlika był komiks Wiedźmun. Dwie wieże funduszu emerytalnego – parafraza znakomitej książki Andrzeja Sapkowskiego. U Samojlika Wiedźmun chce przejść na emeryturę. Musi dojść do dwóch wież, żeby ją zdobyć. – Mam nadzieję, że autor Wiedźmina nie ma do mnie pretensji o tę parafrazę – mówi Samojlik. Jego rysunki, ilustrujące w żartobliwy sposób dzieła Sapkowskiego, znajdują się na oficjalnej stronie miłośników jego twórczości i nie zostały przez wybitnego pisarza zakwestionowane.

Twórczość Tomasza Samojlika została doceniona nie tylko przez dzieci, które na spotkaniach w szkołach uczy rysować żubra. Klub Stypendystów Zagranicznych Fundacji na rzecz Nauki Polskiej uhonorował jego działalność literacką i ilustratorską Nagrodą im. Artura Rojszczaka.