Polacy nie chcą już wierzyć hasłom i sloganom wyborczym o lepszej przyszłości, która ma się pojawić wkrótce. 20 lat procesu transformacyjnego wyrobiło przeświadczenie, że „nic nie zrobi się samo”. Młodzi ludzie uważają, co potwierdzają sondaże, że nadszedł już czas odpowiedzialnego uczestnictwa w tworzeniu nowej jakości kraju. Są gotowi do podjęcia trudu śmiałych decyzji i otwarcia Polski na świat. Aby im pomóc, nauka dostarcza doskonałego narzędzia, jakim są wyniki Narodowego Programu Foresight – Polska 2020, zaprezentowane 16 lutego br. To również czytelny drogowskaz dla polityków podejmujących strategiczne decyzje. Jest jednak kilka czynników komplikujących prognozowanie.

Drzemią w nas – jak mówi prof. Michał Kleiber, prezes Polskiej Akademii Nauk, kierownik naukowy Narodowego Programu Foresight – Polska 2020 – historyczne uwarunkowana niechęci do aktywności planistycznej. Pamiętamy je dobrze z okresu komunistycznego. Jest poza tym świadomość istnienia nadmiaru nieskutecznych rządowych dokumentów strategicznych, które nigdy nie zostały zrealizowane. Brakuje w kraju funkcjonalnej administracji mogącej udźwignąć ciężar wprowadzanych zmian. Obywatele przez tyle lat widzą ciągłe niedofinansowanie sektora wiedzy i sami odczuwają niedosyt dostępu do nowych technologii, co odbija się na standardzie życia. Nie ma też od dawna odpowiedniego poziomu debaty publicznej i zwyczaju rozmowy ze społeczeństwem. Te i wiele jeszcze innych czynników skutecznie blokują naszą wiarę w prognozowanie i możliwości jej sprawdzania się.

Czym jest Foresight?

Termin foresight określa prognozę, której realizacja zależna jest od naszych decyzji podejmowanych w okresie trwania danego zjawiska. Ponad 5000 ekspertów, pracując przez 2 lata, stworzyło dzięki metodyce „badania przyszłości” różne wizje Polski w roku 2020, kluczowo zależne od działań, które my, Polacy, zdecydujemy się podejmować „po drodze”. Foresight ma na celu wskazanie przyszłych potrzeb, szans i zagrożeń związanych z rozwojem społecznym i gospodarczym oraz zaplanowanie odpowiednich działań z dziedziny nauki i techniki. W realizacji foresightu wykorzystuje się dyskusje panelowe, warsztaty celowe, metodę Delphi, scenariusze rozwoju dziedzin, seminaria itp.

Ekspertyzy powstałe podczas realizacji procesu foresight mogą dostarczać informacji o istniejących niszach rynkowych i możliwościach ich wykorzystania oraz o nowych tendencjach rozwojowych, a także ich odbiorze przez społeczeństwo.

Foresight po raz pierwszy zastosowano w Japonii w roku 1970 i upowszechniono na świecie na przełomie XX i XXI wieku, m.in.: w Niemczech, Francji, Korei Płd., Wielkiej Brytanii, Holandii, Austrii, Hiszpanii, RPA, Tajlandii, Indonezji, Peru, Brazylii, a w ostatnich latach w Czechach i na Węgrzech. Aktualnie na świecie realizowanych jest z pewnością kilkaset projektów foresight, poza NPF – Polska 2020 kończą się prace przy 16 projektach tego typu. Wiele z uzyskanych na świecie rezultatów wykorzystano przy tworzeniu strategii rozwoju poszczególnych firm, branż, regionów i całych krajów. (...)