Na posiedzeniu sierpniowym (8) Prezydium Rady Głównej pozytywnie odniosło się do projektu ustawy o Agencji Badań Poznawczych, zgłaszając uwagi co do potrzeby uściślenia niektórych przepisów. Na posiedzeniu wrześniowym (12) prezydium zaopiniowało projekt ustawy o państwowych instytutach naukowych, a także rozporządzenia ministra kultury i dziedzictwa narodowego w sprawie warunków i sposobu oceniania, klasyfikowania i promowania uczniów oraz przeprowadzania sprawdzianów i egzaminów w publicznych szkołach i placówkach artystycznych – zgłaszając w obu przypadkach propozycje zmian i uzupełnień. Prezydium zaopiniowało projekty 24 rozporządzeń ministra NiSW związanych z wyżej wspomnianą ustawą o ABP, ustawą o Narodowym Centrum Badań i Rozwoju oraz ustawą o zasadach finansowania nauki. Te ważne akty prawne zaopiniowane zostały priorytetowo, aby wspomóc ministerstwo w szybkim ich opublikowaniu.

Także na posiedzeniu wrześniowym zaopiniowano dwa dokumenty przygotowane przez Ministerstwo Gospodarki: Nowe podejście do zamówień publicznych. Zamówienia publiczne a małe i średnie przedsiębiorstwa, innowacje i zrównoważony rozwój oraz Działania rządu na rzecz przedsiębiorczości.

10 września byłem gościem Zgromadzenia Fundatorów Fundacji Rektorów Polskich (FRP) – Instytutu Społeczeństwa Wiedzy (ISP), połączonego z jubileuszem 5−lecia FRP, na zaproszenie prezesa, prof. Jerzego Woźnickiego. Profesor przedstawił imponujące osiągnięcia FRP i ISP oraz zarysował perspektywy na nadchodzące lata. Odbyła się debata Samorządność a rządność uniwersytetu – etos i procedury. Uwydatniła ona niepodważalne osiągnięcia uczelni, ale również niepowodzenia. Nie widać postępów we wdrażaniu mechanizmów sprawnego i efektywnego zarządzania uczelniami. Brak też entuzjazmu i determinacji w podejmowaniu i realizacji ambitnych zadań. W swojej wypowiedzi zwróciłem uwagę na postępujące niedofinansowanie sektora nauki i szkolnictwa wyższego, brak mechanizmów wyzwalających innowacyjność oraz brak spójnej wizji przyszłości.

Rok akademicki 2007/08 jest pierwszym, w którym zaczyna obowiązywać rozporządzenie ministra NiSW z 13 czerwca 2006 w sprawie nazw kierunków studiów oraz rozporządzenie ministra NiSW z 13 lipca 2007 w sprawie standardów kształcenia dla poszczególnych kierunków oraz poziomów kształcenia, a także trybu tworzenia i warunków, jakie musi spełniać uczelnia, by prowadzić studia międzykierunkowe oraz makrokierunki. Pierwsze z rozporządzeń wprowadza obligatoryjne studia dwustopniowe na 101 kierunkach, studia I stopnia na 4 kierunkach, jednolite studia magisterskie na 11 kierunkach oraz jednolite studia magisterskie i studia dwustopniowe na 2 kierunkach. Drugie rozporządzenie określa standardy kształcenia dla wymienionych w pierwszym rozporządzeniu kierunków studiów, tj.: reguły kształcenia w ramach kierunków studiów, makrokierunków i studiów międzykierunkowych, reguły kształcenia prowadzącego do uzyskania tytułu zawodowego inżyniera oraz inne reguły, mówiące jak opracować programy nauczania. Obydwa rozporządzenia idą w parze z Procesem Bolońskim. Stanowią też podstawę do modernizacji kształcenia na poziomie wyższym. Kolejnym ważnym etapem będzie wprowadzenie Krajowej Struktury Kwalifikacji – najpierw do regulacji prawnych, a później w życie. Elementy KSK można odnaleźć w szczegółowych standardach kształcenia dla poszczególnych kierunków studiów – w kwalifikacjach absolwenta. To niewystarczające w stosunku do oczekiwań. Czeka więc środowisko akademickie kolejny wysiłek zdefiniowania celów kształcenia oraz metod, jakimi chce się je osiągnąć, a następnie sformułowania programów nauczania i zreformowania procesu nauczania stosownie do zamierzeń.

Wraz z prof. A. Budnikowskim, rektorem SGH, reprezentowaliśmy Polskę na 6. sesji plenarnej Steering Committee for Higher Education and Research Rady Europy, która odbyła się w Strasburgu w dniach 20−21 września. Dyskusja skupiała się na zagadnieniach: uznawalności kwalifikacji, odpowiedzialności uniwersytetów za edukację na rzecz kultury demokratycznej, promowania międzykulturowego dialogu w kształceniu na poziomie wyższym, terroryzmu i roli kształcenia w jego zwalczaniu oraz edukacji na rzecz społeczeństwa obywatelskiego i praw człowieka. W dyskusji przewijał się wątek Procesu Bolońskiego – jego zaawansowania i przeszłości. Formułowane hasła to: wzrost odpowiedzialności społeczeństw za edukację na poziomie wyższym, wzrost odpowiedzialności edukacji akademickiej za kulturę demokratyczną oraz rola kształcenia na poziomie wyższym w rozwoju dialogu międzykulturowego. Jest mało prawdopodobne, że wszystkie postanowienia Procesu Bolońskiego uda się wcielić w życie do końca tej dekady. Czy kraje ociągające się z ich wdrażaniem poniosą konsekwencje? Wydaje się, że nie, jako że proces ten funkcjonuje na zasadach konsensusu. Wywiązanie się ze zobowiązań będzie miało natomiast podstawowe znaczenie dla postrzegania kraju jako wiarygodnego partnera.