W dniach 25−27 kwietnia w gościnnych murach Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza obradowało Prezydium i Zgromadzenie Plenarne KRASP. Wiele czasu podczas obrad Zgromadzenia poświęciliśmy sprawom międzynarodowym. W uchwale dotyczącej kształtowania Europejskiej Przestrzeni Szkolnictwa Wyższego, nawiązując do postulatów zawartych w Deklaracji Lizbońskiej, ogłoszonej 13 kwietnia br. przez European University Association, uznaliśmy za celowe podjęcie przez nasze uczelnie – we współpracy z ministerstwem, Parlamentem Studentów i innymi instytucjami – działań istotnych z punktu widzenia ich międzynarodowej pozycji oraz interesów studentów i absolwentów.

Wśród tego typu działań szczególnie ważne jest wdrożenie modelu kształcenia „zorientowanego na studenta”, co związane jest m.in. z wykorzystaniem – przy tworzeniu programów studiów oraz ocenie jakości – podejścia opartego na efektach kształcenia. Wiąże się z tym umożliwienie elastycznego kształtowania ścieżek edukacyjnych, a także oferowanie zróżnicowanych form kształcenia ustawicznego. Innym ważnym zadaniem naszych uczelni jest zwiększenie wymiany studentów oraz stopnia umiędzynarodowienia studiów, co – oprócz odpowiednich działań promocyjnych – wymaga m.in. usprawnienia procedur uznawania wykształcenia oraz przyjęcia aktów prawnych określających zasady wydawania wspólnych dyplomów. Zwiększeniu atrakcyjności studiów w Polsce sprzyjałaby także poprawa „czytelności” i uznawalności dyplomów wydawanych przez polskie uczelnie, będąca następstwem przyjęcia krajowej struktury kwalifikacji (qualification framework), zgodnej z powstającą europejską strukturą kwalifikacji.

W tej samej uchwale zwróciliśmy się do ministra nauki i szkolnictwa wyższego o poparcie – w trakcie końcowych prac nad tekstem Komunikatu Londyńskiego – postulatów środowiska uczelni europejskich, wyrażonych w Deklaracji Lizbońskiej, dotyczących m.in. sposobu ustanowienia i zarządzania Europejskim Rejestrem Agencji Akredytacyjnych oraz zasad tworzenia europejskiej struktury kwalifikacji. Będąc uczestnikiem polskiej delegacji na spotkanie ministrów w Londynie, które odbyło się w dniach 17−18 maja, mogę z przyjemnością stwierdzić, że nasze postulaty spotkały się z pełnym zrozumieniem.

Rektorzy przyjęli też uchwałę popierającą zalecenia zawarte w dokumencie Komisji Europejskiej poświęconym analizie zmian zachodzących na rynku publikacji naukowych w Europie oraz tezy dokumentu Petition for guaranteed public access to publicly−funded research results, wspierającego ideę bezpłatnego i powszechnego dostępu do publikacji naukowych. Realizując wolę Zgromadzenia, podpisałem tę petycję w imieniu KRASP.

Posiedzenie Zgromadzenia Plenarnego naszej Konferencji było poprzedzone wspólnym posiedzeniem prezydiów KRASP i PAN. Wspólnie obradujące prezydia jednomyślnie przyjęły dwa ważne dokumenty.

W pierwszym z nich, deklaracji w sprawie zasad reformowania polskiej nauki i szkolnictwa wyższego, uznając potrzebę modernizacji struktur polskiej nauki oraz prawo władz Rzeczypospolitej do aktywnego kształtowania polityki naukowej, podkreśliliśmy, że niezbędny proces zmian nie może naruszać konstytucyjnych zasad autonomii uczelni oraz wolności badań naukowych. Jednocześnie zaapelowaliśmy o konsultowanie z KRASP i PAN wszelkich projektowanych zmian w obszarze nauki i szkolnictwa wyższego oraz wyraziliśmy wolę prezentowania wspólnego, uzgodnionego stanowiska obu instytucji podczas dialogu i konstruktywnej współpracy z władzami.

Drugim wspólnym dokumentem prezydiów KRASP i PAN jest stanowisko w sprawie modelu awansu naukowego w Polsce. Wychodząc naprzeciw zgłaszanym przez różne środowiska postulatom skrócenia drogi awansu naukowego, stwierdziliśmy m.in., że konieczne są zmiany w trybie uzyskiwania habilitacji i jej charakterze, a stopień doktora habilitowanego winien uprawniać daną osobę do podjęcia starań o zatrudnienie – po przejściu odpowiedniej procedury konkursowej – na stanowisku profesora.

Prezentowanie wspólnego stanowiska KRASP i PAN ma już pewną tradycję i przynosiło bardzo dobre efekty. Ostatnio, w związku z akceptacją przez Trybunał Konstytucyjny propozycji przedstawienia przez KRASP i PAN wspólnej opinii „przyjaciela sądu” w sprawie o stwierdzenie niezgodności z Konstytucją RP przepisów ustawy lustracyjnej, wraz z prezesem PAN wystosowaliśmy pismo upoważniające prof. Piotra Winczorka do reprezentowania obu gremiów przed Trybunałem.

A skoro mowa o lustracji. Powtórzę raz jeszcze stanowisko, które prezentowałem w imieniu rektorów na spotkaniu Prezydenta RP z Prezydium KRASP, które odbyło się 20 kwietnia. Środowisko akademickie – w wyraźnej większości – nie jest przeciwne idei lustracji. Jest jednakże przeciwne wadliwie skonstruowanej ustawie lustracyjnej, sprzecznej ze standardami przyjętymi w kulturze europejskiej i naruszającej prawa jednostki zagwarantowane w konstytucji. Z ulgą przyjęliśmy zatem werdykt Trybunału Konstytucyjnego z 13 maja. Orzeczenie Trybunału i będące jej następstwem decyzje władz przywróciły spokój w uczelniach. Pozostawiając na boku politykę, możemy wrócić do naszych podstawowych obowiązków – kształcenia, prowadzenia badań naukowych, a także działania na rzecz doskonalenia systemu szkolnictwa wyższego i nauki w naszym kraju.