W styczniu 2003 r. Prezydium KRASP podjęło uchwałę apelującą o modyfikację wprowadzonych z inicjatywy Ministerstwa Finansów zmian w ustawie o podatku dochodowym, które zawęziły zakres zwolnień od opodatkowania diet i innych należności stanowiących zwrot kosztów podróży tylko do pracowników, pozbawiając tej ulgi m.in. studentów, doktorantów, osoby zatrudnione na umowę o dzieło lub zlecenie oraz pracowników podróżujących dzięki funduszom z grantów i umów z przemysłem. Interwencja przyniosła pożądany skutek – nastąpiły odpowiednie zmiany w treści ustawy. We wrześniu 2003 Prezydium KRASP przyjęło obszerne stanowisko w sprawie przedłożonych przez rząd – bez konsultacji ze środowiskiem akademickim – projektów zmian ustaw podatkowych, wprowadzających rozwiązania godzące w interes szkolnictwa wyższego w Polsce. W szczególności rektorzy zaprotestowali przeciw uderzającemu w najlepszych studentów i doktorantów wycofaniu zwolnienia z podatku dochodowego stypendiów doktoranckich, stypendiów naukowych oraz innych stypendiów, finansowanych zarówno z budżetu państwa, jak i innych źródeł. M.in. w wyniku przyjęcia tego stanowiska wiele kontrowersyjnych zapisów zostało usuniętych z przedłożonych projektów.

I wreszcie sprawa 50−procentowych kosztów uzyskania przychodów związanych z wynagrodzeniami za prace o charakterze twórczym. Projekty likwidacji lub ograniczenia zakresu tej regulacji pojawiły się już wiosną 2003. Propozycje te zostały skrytykowane najpierw przez Prezydium, a następnie przez Zgromadzenie Plenarne KRASP. Przedstawiona wówczas argumentacja trafiła do przekonania autorów projektowanych zmian. Niestety, całkiem niedawno kwestia kosztów uzyskania przychodów pojawiła się na nowo i środowisko akademickie znów musiało zabrać głos w tej sprawie. W kwietniu i w maju br. senaty niemal wszystkich uczelni akademickich podjęły uchwały w sposób jednoznacznie negatywny oceniające propozycję zlikwidowania 50−procentowych kosztów uzyskania przychodów związanych z pracami o charakterze twórczym. W ślad za stanowiskiem uczelni, 12 maja, Zgromadzenie Plenarne KRASP podjęło uchwałę, w której wyraża niepokój wobec przedstawionych propozycji i po raz kolejny przytacza zasadniczy argument za utrzymaniem dotychczasowych regulacji. Obecnie obowiązująca stawka 50−procentowych kosztów uzyskania przychodu nie jest – wbrew twierdzeniom ministra finansów – „ulgą podatkową” ani „przywilejem” grupy podatników, ale oszacowaniem realnie ponoszonych, rozłożonych w czasie kosztów związanych z gromadzeniem wiedzy, dorobku naukowego i twórczego oraz narzędzi służących ich wytwarzaniu, których obliczenie nie jest możliwe w żaden inny sposób.

KRASP reprezentuje i będzie reprezentowała w stosunku do organów władzy publicznej interes środowiska akademickiego – tak wynika z naszego statutu. Jednakże – o czym również mówimy w naszej uchwale – w tym konkretnym przypadku chodzi także, a może przede wszystkim, o sprawę ważniejszą. Proponowane przez rząd rozwiązanie byłoby odebrane przez opinię publiczną jako wyraźny sygnał ze strony władz, że inwestowanie w zdobywanie zaawansowanej wiedzy i umiejętności, stanowiących podstawę pracy twórczej oraz działań o charakterze innowacyjnym, ma ograniczone uzasadnienie z punktu widzenia zarówno przyszłego statusu materialnego, jak i uznania społecznego. Rozwiązanie takie stoi zatem w wyraźnej sprzeczności z deklarowanym przez rząd dążeniem do budowania w Polsce społeczeństwa wiedzy i gospodarki opartej na wiedzy. Co gorsza, byłoby ono bardzo złym sygnałem dla najzdolniejszych młodych naukowców, stających dziś często wobec dylematu – czy kontynuować karierę zawodową w kraju, czy też szukać szczęścia za granicą.

Informację o rosnącym niezadowoleniu w środowisku oraz stanowisko KRASP w kwestii proponowanych zmian podatkowych mieliśmy okazję – obok innych spraw – zaprezentować podczas spotkania Kazimierza Marcinkiewicza, prezesa Rady Ministrów, z delegacją Prezydium KRASP, które odbyło się 2 czerwca w Kancelarii Premiera. Premier przedstawił możliwości dofinansowania szkolnictwa wyższego i nauki tak, aby zrekompensować skutki proponowanych zmian podatkowych. Wyraził też nadzieję, że być może dyskusja na ten temat nie będzie potrzebna, co odebraliśmy jako możliwość odstąpienia od zaproponowanych zmian.

Kilka dni później, 8 czerwca, grono rektorów – członków Prezydium KRASP uczestniczyło, obok innych przedstawicieli środowisk twórczych, w spotkaniu z Lechem Kaczyńskim, Prezydentem RP. Pan Prezydent zadeklarował zdecydowane poparcie dla naszego stanowiska w sprawie projektu zlikwidowania 50−procentowych kosztów uzyskania przychodu. Dyskusja podobno nie została zakończona, lecz deklaracja Prezydenta przywraca jakże potrzebny spokój w salach wykładowych. Miejmy nadzieję, że – tak jak poprzednio – przyjęte ostatecznie rozwiązania będą zbieżne z postulatami środowiska akademickiego, a tym samym – z interesem naszego kraju.

Na zakończenie spotkania przedstawiłem pogląd – propozycję, że zaproszone grono twórców, zamiast dyskutować o sprawach podatkowych, winno rozpocząć dyskusję nad opracowaniem koncepcji rozwoju intelektualnego i kulturowego kraju, pod patronatem Prezydenta RP. Propozycja ta została przyjęta, a KRASP będzie aktywnie w tej inicjatywie uczestniczyła.