Wzór na dobrostan

Filozofowie, przynajmniej od czasów Sokratesa, dociekali natury szczęścia i jego osiągalności. „Współczesna psychologia dodała nowy – fascynujący i sprzeczny z intuicją – wymiar do toczącej się od stuleci dyskusji o szczęściu. Otóż szczęście jest pożyteczne. Zamiast traktować szczęście jako harmonijny stan umysłu, badacze wykazali, że szczęście jest przydatne i funkcjonalne. To zasób, z którego można czerpać nie tylko przyjemność, ale również konkretne korzyści”.

Dwaj psychologowie, ojciec z synem, postanowili dogłębnie zbadać specyfikę szczęścia, jego uwarunkowania oraz okoliczności konieczne do bycia zadowolonym człowiekiem. Młodszy z nich, Robert Biswas-Diener, zwany „Indianą Jonesem psychologii”, z uwagi na jego przygody w najbardziej egzotycznych miejscach świata w trakcie swoich badań, oraz starszy, Ed, nazywany „mistrzem Jedi nauki o szczęściu”, stanowią zgrany duet prowadzący czytelnika przez meandry rozważań dotyczących dobrostanu psychicznego istoty ludzkiej.

Obaj panowie wierzą głęboko, że satysfakcja z życia jest elementem psychiki, który może być dostępny każdej osobie, niezależnie od jej miejsca zamieszkania, statusu majątkowego czy stanu cywilnego: „Dobra wiadomość jest taka, że poczucie szczęścia – które stanowi istotny element naszego bogactwa psychicznego – jest czymś, nad czym mamy kontrolę. (…) Jest wiele czynników, na które mamy bezpośredni wpływ – na przykład nasze postawy, wybory i formy aktywności – a które w dużej mierze determinują nasze poczucie szczęścia”. Człowiek szczęśliwy potrafi czerpać prawdziwe korzyści z własnej egzystencji, mając świadomość, że dzięki temu będzie zdrowszy, lubiany przez innych i usatysfakcjonowany z wykonywanej pracy.

Obaj badacze zachęcają czytelnika do refleksji nad własnym podejściem do doczesności – temu służą zamieszczone testy badające bilans szczęścia, w których można odnaleźć swój osobisty profil życiowego nastawienia. Jeśli ktoś jest wiecznym zrzędą, dowie się, że tę postawę może zmienić, inaczej patrząc na swoje istnienie i otaczającą rzeczywistość. „Dostałeś od losu cytryny? Zrób z nich lemoniadę”.

Istotną zaletą książki jest wykazanie, że życie to nie wieczny plac zabaw i uciech, a raczej jazda kolejką górską, podczas której „wszyscy doświadczamy wzlotów i upadków. Istotna różnica polega na tym, jak każdy z nas – indywidualnie – odbiera zdarzenia, które go spotykają”. Człowiek może więc sam wybrać sposób reagowania na bieg wypadków, stając się albo pogodnym stoikiem, albo wiecznie narzekającym nudziarzem. Każdy musi zdecydować, która droga jest ciekawsza i korzystniejsza, a autorzy podpowiadają, pokazując konsekwencje wyboru, zdejmując jednocześnie z osoby ludzkiej ciężar wspinania się na wyżyny doskonałości: „Znajdź niezłe miejsce parkingowe i zajmij je; nie marnuj życia na poszukiwanie najlepszego miejsca na całym parkingu”.

Po lekturze czytelnikowi zostanie z pewnością w głowie precyzyjny i słynny wzór na dobrostan psychiczny: szczęście to stosunek tego, co posiadamy (osiągnięcia), do tego, czego chcemy (aspiracje). Autorzy wyciągają z tego konkretny wniosek i przesłanie, że jeżeli mamy zbyt wielkie ambicje, to rzeczy, którymi dysponujemy, nigdy ich nie spełnią, a więc w żadnym razie nie będziemy szczęśliwi. W związku z tym zweryfikujmy nasze zachcianki, wołając za Sokratesem przechadzającym się po targu: „Ile tu rzeczy, które mi do życia nie są potrzebne!”.

Aneta Zawadzka

Ed Diener, Robert Biswas-Diener, Szczęście. Odkrywanie bogactwa psychicznego, tłum. Agnieszka Nowak, Smak Słowa, Sopot 2010, seria: Mistrzowie Psychologii.