W kręgu badań regionalistycznych

Wydaje się, że zainteresowanie regionami – zwłaszcza ich historią, kulturą czy gospodarką – przeżywa swoisty renesans. Polski rynek wydawniczy obfituje w różnego typu publikacje o tematyce regionalnej. Nie oznacza to jednak, że przyrost liczbowy idzie w parze z jakością. Obok prac wartościowych sporo jest tych, które nie prezentują należytego warsztatu naukowego czy popularyzatorskiego, nie korzystają z najnowszej literatury przedmiotu, nie odwołują się do źródeł, a także powielają stereotypy myślowe.

Książka Płocka prasa regionalistyczna w latach 1989–2014 pozytywnie wyróżnia się na tle innych najnowszych publikacji z nurtu regionalizmu. Jest napisana bardzo klarownym i precyzyjnym, a zarazem przystępnym językiem. Posiada silne umocowanie w licznych tekstach źródłowych. Obok odwołań do literatury fachowej prezentuje własne sądy autora, który znakomicie orientuje się w opisywanej problematyce. Warto odnotować, że praca ma przejrzystą strukturę: czytelny układ treści, odpowiednio dobrane tematy poszczególnych fragmentów, interesujące wykresy, zestawienia, zdjęcia i mapy (choć, niestety, niektóre z nich mają niską jakość graficzną). Przy okazji należy wytknąć brak informacji na temat autorów fotografii (inne dodatki zostały odpowiednio opisane). Całość zamykają cenne – a w tego typu publikacjach niekoniecznie popularne – indeksy: nazwisk i czasopism.

Praca Andrzeja Kansego ma charakter medioznawczy i ukazuje prasowe (medialne) aspekty regionalizmu płockiego. Ponadstudwudziestotysięczne dziś miasto oraz jego okolice kontynuują bogate tradycje regionalistyczne, przejawiające się m.in. w wydawaniu licznych tytułów prasowych. Są to zarówno mniej lub bardziej regularnie ukazujące się tygodniki, miesięczniki, kwartalniki oraz półrocznik (do których dołączył ostatnio „Płocki Rocznik Historyczno-Archiwalny” i reaktywowany po latach „Rocznik Towarzystwa Naukowego Płockiego”), jak i okazjonalnie wydawane gazety promocyjne typu „Express Tumski”. W sumie przedmiotem badań Kansego były 22 tytuły – omawiane niejako równolegle, ale najwięcej uwagi (osobny rozdział) autor poświęcił nowemu – dodajmy: niezwykle cennemu – regularnie ukazującemu się czasopismu popularnonaukowemu „Nasze Korzenie” (red. naczelny Tomasz Kordala), które jest wydawane pod auspicjami Muzeum Mazowieckiego w Płocku. Specyfika płockiej prasy regionalistycznej została poprzedzona interesującymi, syntetycznie ujętymi rozważaniami na temat subregionu płockiego oraz tradycji prasy regionalnej w Polsce.

Zaletami monografii są zarówno jej klarowna forma, jak i treść. Z pasją i znawstwem Kansy ukazuje działania płockich czasopism regionalistycznych, które wypełniają szeroki zakres zadań: od kształtowania świadomości, więzi i postaw regionalistycznych przez badanie i popularyzowanie wiedzy o regionie oraz wzmacnianie tożsamości lokalnej/regionalnej – także z wykorzystaniem elementów rozrywkowych. Ktoś mógłby powiedzieć, że to oczywiste, ale już wcale oczywiste nie są sposoby realizacji idei regionalistycznych. I m.in. o tym traktuje książka Kansego. Znajdziemy tu uporządkowane informacje na temat różnych aspektów współczesnej lokalnej prasy Płocka i okolic. Mowa o aspektach wydawniczych (wydawcy, prace redakcyjne, szata graficzna, nakład, dystrybucja, promocja), merytorycznych (autorzy, środowiska miłośników, popularyzatorów, badaczy, tematyka i formy wypowiedzi) i społecznych (oczekiwania, recepcja).

To rzetelnie przygotowana monografia, z której z dużym pożytkiem skorzystają badacze różnych dyscyplin naukowych.

Marcin Lutomierski

Andrzej KANSY, Płocka prasa regionalistyczna w latach 1989–2014 , Towarzystwo Naukowe Płockie, Płock 2015.