Studia literaturowe

Niezmiennie od lat troskę o autorów rozpraw, nie tylko pedagogów, lecz i przedstawicieli innych dyscyplin, wykazuje prof. Krystyna Duraj-Nowakowa. Kolejnym dowodem jest ponowne – zmienione i znacznie poszerzone – wydanie monografii o studiowaniu literatury przedmiotu.

Pierwsza część pracy, poświęcona studiowaniu literatury przedmiotu na tle swoistości zasad oraz rodzajów poznania naukowego, pozwala usystematyzować kwestie niezwykle ważne, ale zarazem trudne, często niejednoznaczne. Autorka krok po kroku, w sposób jasny i rzeczowy, wyjaśnia istotę, rodzaje, proces formułowania, a także wagę poprawności budowania problemów naukowych. Podobny zabieg czyni z analizą celów i zadań poznawania teoretycznego.

Drugi rozdział książki wzbogaca dotychczasową literaturę o specyficzne ujęcie tez. Są one według autorki „centralnym jądrem procedury studiowania piśmiennictwa przedmiotu” i stanowią zarówno „rezultat, ale i zaczyn, drożdże nowych studiów literaturowych”. Oprócz wyjaśnień terminologicznych autorka wskazuje na różnice między „teoretyczną” tezą, wysnutą z literatury a zbudowaną do weryfikacji hipotezą. W dalszej części można ocenić walory charakterystyk metodyki studiów nad literaturą i technik oraz narzędzi poznania studyjnego. To rzadkość w publikacjach, tu zaś możemy znaleźć przesłanki i wskazówki naukowego i ergonomicznego poznawania przedmiotu zainteresowań przez rozpoznawanie i ocenianie danych z literatury. Pomaga w tym zbieranie materiałów utrwalanych w różnych formach notatek z lektur, służących do sformułowania tez przejętych od fachowców z celowo dobranej literatury.

Szczególnie znaczący jest rozdział ostatni, w którym autorka z wielkim zaangażowaniem i troską o jakość przekazu daje wskazówki nie tylko jak odczytywać teksty, ale również jak poddawać je naukowej analizie i interpretowaniu. Nie trzeba przekonywać autorów prac naukowych, jak trudne i odpowiedzialne, bo decydujące o efekcie poznania, jest to zadanie.

Każdy badacz rzeczywistości społecznej zdaje sobie sprawę, iż opracowanie, analiza i interpretacja uzyskanych danych oraz porównanie ich z dotychczas istniejącymi osiągnięciami danej specjalności wymaga szczególnej wiedzy i umiejętności. Nieustannie rozwijający się rynek wydawniczy bardziej tę sytuację komplikuje. Bez umiejętności krytycznej analizy trudno oddzielić to, co jest rzeczywiście wartościowe, ważne i potrzebne. Recenzowany tekst jest doskonałym przewodnikiem po skomplikowanym świecie pełnym pułapek i zagrożeń interpretacyjnych. Warto zwrócić uwagę, iż autorka wielokrotnie przestrzega, jak je ominąć, jakich błędów nie popełniać, by studiowanie literatury przedmiotu było procesem opartym na rzetelnej analizie i interpretacji tekstów.

W całości opracowania szczególnie uderzają: erudycja, kompetencje i interdyscyplinarne podejście do problematyki opracowania. Ponadto w całym tekście wyczuwa się szczególne zainteresowanie czytelnikiem, chęć poprowadzenia go po skomplikowanych zagadnieniach w sposób jasny i komunikatywny. Dlatego polecam ten tekst wszystkim, którzy chcą pogłębić wiedzę na temat fachowego studiowania literatury przedmiotu, a szczególnie zachęcam do jego lektury studentów.

Justyna Sikora

Krystyna Duraj-Nowakowa, Studiowanie literatury przedmiotu, WYDAWNICTWO AKADEMII IGNATIANUM i WAM, Kraków 2012.