Publish or perish

W czasach, kiedy od naukowców wymaga się nie tyle dążenia do prawdy, wykazywania zależności, odkrywania mechanizmów, szukania prawidłowości, ile ich publikowania, poradnik Piotra Siudy i Piotra Wasylczyka może być bardzo przydatny. Autorzy, socjolog i fizyk, w przystępny, klarowny sposób prowadzą czytelnika przez meandry akademickiego warsztatu od przygotowywania tekstów naukowych przez procedurę ich publikowania po radzenie sobie z negatywnymi recenzjami.

Publikacje naukowe. Praktyczny poradnik dla studentów, doktorantów i nie tylko to jednak w istocie przewodnik po publikowaniu w czasopismach anglojęzycznych. Autorzy nawet nie silą się na przetłumaczenie na język polski mott do poszczególnych rozdziałów, jak i do całej książki. W ćwiczeniach dotyczących stylu pisania wszystkie przykłady są po angielsku. W rozdziale dotyczącym błędów językowych chodzi w największej mierze o kalki z polskiego, polską składnię i polski szyk w tekstach pisanych po angielsku. Rodzaje tekstów naukowych (communications , reviews , essays etc.), struktura artykułu (introduction , methods , results , discussion ), strategie tworzenia tytułów, przykłady abstraktów – wszystko jest po angielsku. Przykłady recenzji i wzory korespondencji z redakcją – tak samo. Jest to po prostu poradnik publikowania in English (żeby zostać w manierze książki).

Humanista, zwłaszcza badacz spraw lokalnych, języka czy literatury polskiej, powinien się obrazić, gdyby nie fakt, że takich umiejętności wymaga współczesna praca naukowa. Nie zważając wcale na specjalizacje, trzeba publikować w czasopismach jak najwyżej punktowanych, a więc anglojęzycznych, co pokazują zresztą autorzy w jednej z tabel. Również polskie pisma naukowe, chcąc utrzymać wysoką pozycję, przystosowują się do tych wymogów. Na przykład prestiżowy, wysoko punktowany rocznik „Sprawy Narodowościowe. Seria nowa”, wydawany przez Instytut Slawistyki PAN, w którym publikowane są zarówno teksty dotyczące globalizacji, jak i na przykład tożsamości chłopskiej na ziemiach polskich, ma specjalną platformę internetową, na której odbywa się cała procedura redakcyjna od złożenia (submission) tekstu, przez recenzje, po jego publikację. Wszystko jest po angielsku z tłumaczeniem na polski. Pod tym względem „Sprawy Narodowościowe” nie ustępują najlepszym czasopismom naukowym świata. Inne polskie czasopisma czeka podobna droga i rozwiązania.

Siuda i Wasylczyk pokazują krok po kroku, jak się poruszać w tych unifikujących realiach. Poszczególne rozdziały, w których autorzy unaoczniają kryteria wyboru czasopisma, rodzaje publikacji czy perspektywę recenzenta, pokazują, jak zaplanować artykuł, jakie elementy są niezbędne, a co jest w dobrym stylu, są bardzo bogate w przykłady, a także ćwiczenia. Czytelnik dowie się też, czym są indeks Hirsha (h ) czy DOI, które to obco wyglądające pojęcia są jednymi z elementarnych dla współczesnych naukowców, nawet jeśli zajmują się oni literaturą staropolską czy badaniami etnograficznymi polskiej wsi. Na koniec autorzy podpowiadają, jak w dziesięciu krokach napisać skuteczny wniosek o grant, co też staje się niezbędną umiejętnością, jeśli chce się mieć pieniądze na badania. Książka przyda się więc młodym adeptom nauki wszystkich dyscyplin, bo wszystkie wprzęgnięte są w identyczne procedury.

Jeśli ktoś lubi poradniki książkowe, to PWN wydał również Prezentacje naukowe. Praktyczny poradnik dla studentów, doktorantów i nie tylko , Zasady pisania tekstów naukowych. Prace doktorskie i artykuły oraz Techniki pisania i prezentowania przyrodniczych prac naukowych . Wszystkie są pomocne w wątpliwościach, jak to robić. Kwestia jeszcze: co konkretnie i po co? Ale to już trzeba wymyślić samemu.

Anna Jawor

Piotr SIUDA, Piotr WASYLCZYK, Publikacje naukowe. Praktyczny poradnik dla studentów, doktorantów i nie tylko , Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.