Pokolenie zmiany

Pokolenie „X”, „JP II”, „transformacji”, „stabilizacji”, „pokolenie 2000”, „net−pokolenie”… czy po prostu młodzież – co to za ludzie, jak postrzegają świat, jakie problemy mają i jakie wartości wyznają? Na te i wiele innych pytań próbuje odpowiedzieć Ewa Wysocka w książce Doświadczenie życia w młodości – problemy, kryzysy i strategie ich rozwiązywania.

W wyniku rewolucji kulturowej pół wieku temu w USA młodzi zawładnęli światem. Dziś żadna córka−nastolatka nie chce się już ubierać jak jej mama, to mama chce wyglądać tak jak córka. Chłopca w garniturze widujemy tylko podczas ważnych uroczystości, a widok dziadka w T−shircie nikogo już nie dziwi. Młodość stała się wartością powszechnie pożądaną, a zatrzymując choćby jej atrybuty zdajemy się chcieć zaprzeczyć przemijaniu. „Młodzież współcześnie wyemancypowała się na tyle, że stanowi grupę dominującą, a w zasadzie można mówić o swoistym terrorze młodości” – pisze Ewa Wysocka.

Autorka o młodych mówi „pokolenie zmiany” i stara się bardzo dokładnie opisać model ich życia. Jej książka ma charakter teoretyczno−empiryczny. Przez pierwsze trzy rozdziały Wysocka prezentuje założenia teoretyczne, dotyczące młodzieńczego życia. Charakteryzuje podstawowe wymiary rozwoju psychospołecznego, analizuje główne mechanizmy rozwojowe ludzkiej egzystencji. Refleksji poddaje takie zjawiska, jak: kształtowanie się tożsamości, bunt jako mechanizm autokreacji młodego pokolenia, wzory osobowe i strategie radzenia sobie z problemami okresu dorastania, wskazuje też możliwe konsekwencje rozwojowe nieprawidłowego procesu autokreacji. Na koniec tej części autorka charakteryzuje pokolenie młodzieży na podstawie wyników badań z ostatnich kilku dekad, po czym przechodzi do badań własnych.

Celem jej dociekań było rozpoznanie subiektywnej perspektywy doświadczania życia przez młodzież. Zastosowano w nich triangulację metodologiczną, a więc zarówno metody jakościowe, jak i ilościowe. Przebadano ponad 900 uczniów szkół licealnych i technicznych. W efekcie dowiadujemy się m.in., jakie są problemy życiowe młodzieży, kto stanowi dla niej autorytet, jak młodzież postrzega świat (jako arenę walki!) i jak postrzega sama siebie. Na podstawie wiedzy teoretycznej i badań autorka kreśli na koniec propozycję modelowego opisu działań wychowawczo−kreacyjnych wspierających rozwój młodzieży.

Książkę kończy ogólna refleksja dotycząca zadań, jakie stoją przed pedagogiką i innymi naukami społecznymi, mianowicie wspomagania młodego pokolenia w rozwoju. Pedagog, wychowawca, nauczyciel powinien się wystrzegać ustalania kierunku rozwoju młodego człowieka wedle własnej wizji. Młody człowiek sam powinien znaleźć swoją drogę, celem pedagoga jest mu ją utorować. Droga do rozwoju indywidualności winna wieść wedle osobistych preferencji i uzdolnień, które trzeba tylko odkryć i tak prowadzić, by kształtować człowieka krytycznego, odpornego na „odurzanie”, poszukującego uzasadnień.

Książka napisana jest językiem przystępnym, ale to pozycja stricte naukowa. Z pewnością znajdzie czytelników wśród pedagogów, psychologów, socjologów i innych „logów”, zainteresowanych problematyką młodzieży.

Anna Jawor

Ewa Wysocka, Doświadczanie życia w młodości – problemy, kryzysy i strategie ich rozwiązywania. Próba opisu strukturalno-funkcjonalnego modelu życia preferowanego przez młodzież z perspektywy pedagogiki społecznej, Wydawnictwo Uniwersytetu Śląskiego, Katowice 2010, seria: Prace Naukowe UŚ w Katowicach.