O wnukach i spadkobiercach idei

Zainteresowanie pedagogiką Freineta trwa w Polsce już 60 lat. Natomiast Polskie Stowarzyszenie Animatorów Pedagogiki Celestyna Freineta obchodzi właśnie dwudziestolecie, co skłoniło krakowskie autorki do podjęcia trudu przypomnienia tej pedagogii, historii ruchu freinetowskiego w Polsce i napisania o własnych doświadczeniach wyniesionych z uczestniczenia w nim.

Opracowanie składa się z pięciu części i bogatej netografii oraz bibliografii poświęconej Freinetowi i ruchowi. Na końcu książki umieszczono albumik z fotografiami przedstawiającymi liderki ruchu i ważne wydarzenia.

W pierwszej części Marta Krzywda, nauczycielka wiejskiej szkoły podstawowej i animatorka o wieloletnim stażu w ruchu freinetowskim, przypomina sylwetkę i dorobek Celestyna Freineta, przybliża czytelnikom jego techniki i organizację klasy freinetowskiej. Opisuje też początki ruchu Nowoczesnej Szkoły we Francji i na świecie. Niewielka uciążliwość w odbiorze treści tych rozdziałów może wynikać z małej czytelności niektórych stwierdzeń, samodzielnie przetłumaczonych przez autorkę z niemieckiego.

W drugiej części Małgorzata Kaliszewska, nauczycielka akademicka, również animatorka w ruchu freinetowskim, przedstawia wpierw genezę i historię ruchu freinetowskiego w Polsce, tłem rozważań czyniąc okres międzywojenny i zainteresowanie ówczesnych pedagogów dla idei Nowego Wychowania. Następnie prezentuje genezę, rozwój i osiągnięcia polskiego ruchu freinetowskiego w kolejnych dziesięcioleciach. Szczególną uwagę skupia na osobie Haliny Semenowicz, inspiratorki ruchu freinetowskiego w Polsce. Dalej znajdujemy kalendarium wydarzeń w ruchu freinetowskim w Krakowie, z którym związane są obie współautorki. Przedstawione fakty świadczą o wieloletniej i różnorodnej aktywności krakowskiego środowiska nauczycielskiego, krzewiącego idee demokratyzacji szkoły i swobodnej aktywności uczniów. Do sukcesów tego ruchu zalicza autorka konkursy literackie dla dzieci, międzynarodowe spotkanie nauczycieli-freinetowców RIDEF w roku 1996, organizację wyjazdów nauczycieli za granicę, działania wobec uczniów chorych, niepełnosprawnych. Bardzo interesująca jest też historia stosowania technik Freineta w nieistniejącej już przyszpitalnej Szkole Podstawowej nr 118 w Krakowie.

Trzecia cześć książki zawiera w większości teksty powstałe i publikowane przez autorki w latach 90. XX w. Przedstawiają one fakty z działalności ruchu freinetowskiego, jak też wspomnienia i refleksje po krakowskim RIDEF, reportaż ze szkoły w Vence, sprawozdanie z warsztatów. Tę część zamyka wywiad z Marią Kościuszko, wieloletnią dyrektorką szkoły sanatoryjnej w Otwocku, aktywną animatorką ruchu, autorką wielu artykułów.

Czwarta cześć opracowania poświęcona jest nauczycielom. Kaliszewska rozważa różne aspekty i modele tożsamości nauczyciela-freinetowca, a następnie przedstawia trzy sylwetki aktywnych nauczycielek.

Część końcowa to wywiad z Zofią Napiórkowską, od roku 1988 oficjalną liderką ruchu, obecnie emerytowaną nauczycielką, która dzieli się spostrzeżeniami i doświadczeniem na temat przywództwa w ruchu, ograniczeń jego rozwoju i perspektyw trwania w dalszych latach.

Książka może być przydatna studentom kierunków pedagogicznych. Warta jest też polecenia nauczycielom, gdyż poza wartościowymi i znaczącymi treściami przypomina, iż nawet w trudnych czasach można bronić godności swojego zawodu.

Mirosław Cholewiński

Małgorzata Kaliszewska, Marta Krzywda, Wnuki Freineta. Nauczycielskie doświadczanie inspiracji teoretycznej, twórczości, animacji i wspólnoty działań , POLSKIE STOWARZYSZENIE ANIMATORÓW PEDAGOGIKI CELESTYNA FREINETA, Gniezno–Kraków 2012.