O kryzysie męskości

„Świat, który nas otacza, jest nowy dla wszystkich, jednak pośród zmian ekonomicznych i ewoluującego klimatu społecznego i technologicznego chłopcy zostają w tyle. W odróżnieniu od kobiet organizujących się w licznych ruchach nie powstał dotychczas żaden jakże potrzebny ruch umożliwiający zaktualizowanie roli mężczyzny w społeczeństwie. Mamy natomiast do czynienia z rekordową liczbą facetów niedających sobie rady w szkole, nieumiejących sprostać dziewczynom w kontaktach społecznych i kobietom w sferze seksualnej. Nie trzeba szukać daleko, by dostrzec to, o czym tu mówimy. Każdy zna jakiegoś młodego mężczyznę, który rozpaczliwie zmaga się z własnym życiem. (…) Może jest Twoim synem bądź krewnym. A może chodzi o Ciebie”. Tym niepokojącym stwierdzeniem rozpoczyna się wydana przez Wydawnictwo Naukowe PWN książka pod jakże wymownym tytułem Gdzie ci mężczyźni? Jej autorami są Philip G. Zimbardo oraz Nikita S. Coulombe.

rofesora Zimbardo nie trzeba nikomu przedstawiać, jest on bowiem uznanym na świecie „głosem i twarzą współczesnej psychologii”, autorem ponad czterystu prac naukowych, w tym pięćdziesięciu książek popularnonaukowych i podręczników. Współtworząca z profesorem publikację Nikita S. Coulombe zdobyła licencjat z zakresu sztuk pięknych i psychologii na University of Colorado. Po ukończeniu studiów przez klika lat pracowała jako osobista asystentka Zimbardo. Opracowywała ankiety i przeprowadziła wiele wywiadów, które zawarte są w książce Gdzie ci mężczyźni?

O kryzysie męskości mówi się wiele i od dłuższego czasu. Autorzy publikacji postanowili więc zmierzyć się z tym problemem – przyjrzeć się jego objawom i przyczynom. Zdaniem autorów, współcześni mężczyźni ponoszą porażki jak nigdy przedtem i zawodzą na wielu płaszczyznach: edukacyjnej, społecznej, seksualnej. Dlaczego tak się dzieje i jakie może to przynieść konsekwencje? Co możemy i musimy zrobić, zanim będzie za późno? Zimbardo i Coulombe analizują współczesny kryzys męskości i próbują odpowiedzieć na pytanie, jak wpływa on na życie młodych ludzi. Analizują takie czynniki genetyczne, jak nieśmiałość, brak sumienności czy impulsywność, oraz czynniki sytuacyjne: coraz powszechniejsze dorastanie bez ojca, dostępność gier komputerowych czy bezpłatnej pornografii w sieci. Nie bez znaczenia są też, ich zdaniem takie czynniki systemowe, jak: prawodawstwo uwzględniające prawa kobiet, a pomijające prawa mężczyzn, obniżające poziom testosteronu zmiany fizjologiczne, wpływ mediów, spowolnienie gospodarcze czy niewydolność systemu kształcenia. Wszystko to opóźnia i wprowadza zamęt w rozwój poznawczy i społeczny chłopców, pozwalając dziewczętom sprawniej poruszać się w realnym świecie, gdzie umiejętności społeczne stanowią źródło sukcesu. Autorzy rzucają światło nie tylko na objawy kryzysu męskości, lecz także jego przyczyny. Książka kończy się rozdziałem, w którym Zimbardo i Coulombe nakreślają jedyne ich zdaniem rozwiązania wyjścia z impasu.

Po ciekawie zapowiadającym się wstępie, dalej niestety czeka nas raczej rozczarowanie. Stawiane przez autorów tezy opierają się często na pewnych uproszczeniach i rzadko uzasadniane są mechanizmami psychologicznymi. Zimbardo i Coulombe bazują na tak ogromnej ilości danych statystycznych, że w książce właściwie nie ma miejsca na głębszą analizę zjawiska. Jest jedynie zarys wymagający dokładniejszej rozprawy, na którą z pewnością liczyli czytelnicy wcześniejszych książek profesora. Warto jednak podkreślić wyjątkowy styl, w jakim napisana została książka. Lekki w odbiorze język, podszyty ironią (potęgują ją także dowcipne karykatury Igora Myszkiewicza, otwierające każdy rozdział książki), sprawia, że czytelnik odnosi wrażenie, iż niewielu patrzy na kryzys męskości z taką empatią jak Zimbardo i Coulombe. A jeśli właśnie tak jest, może warto pochylić się nad proponowanymi przez nich rozwiązaniami.

Katarzyna Krzyżanowska

Philip G. ZIMBARDO, Nikita S. COULOMBE, Gdzie ci mężczyźni?, przeł. Małgorzata Guzowska, il. Igor Myszkiewicz, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.