Myślenie i działanie

Autor książki w interesujący sposób przedstawia koncepcje rozwoju naszego kraju. Były prezes Polskiej Akademii Nauk dzieli się z czytelnikami swoją wiedzą oraz bogatym doświadczeniem związanym z pracą twórczą w Polsce i za granicą, na uczelniach w Niemczech, USA i Japonii. Prezentuje nie tylko wizje naszej przyszłości gospodarczej, społecznej, kulturowej, lecz także podaje konkretne przykłady projektów oraz osiągnięć polskich naukowców i przedsiębiorców.

Tytuł, główna idea książki oraz przekonujące, konkretne rozważania autora inspirują do przemyśleń na temat codzienności, w której dokonują się zmiany dotyczące nas wszystkich. Wielu Polaków negatywnie odnosi się do polityki i polityków – profesor Kleiber zaznacza, że w naszym kraju brak równowagi w debacie publicznej. Nasza klasa polityczna powinna słuchać głosu społeczeństwa, przedstawicieli organizacji pozarządowych, wszystkich, którzy chcieliby się aktywnie włączyć w kształtowanie naszej wspólnej przestrzeni. Z pewnością większa harmonia w przebiegu dyskusji na różne kluczowe tematy byłaby korzystna zarówno dla rządzących, opozycji, jak i niezaangażowanych wprost w politykę, korzystających ze swoich praw obywateli. Jednakże w Polsce ciągle brakuje wzorców, do których moglibyśmy się odwołać jako wspólnota ludzi solidarnych, zjednoczonych wokół spraw najważniejszych i ważnych.

Oby tak konstruktywne, przekonujące postulaty autora zostały zrealizowane w praktyce dnia codziennego. Niech pozytywne idee wpływają tu i teraz na kreatywne kształtowanie jakości wzajemnej komunikacji przedstawicieli grup, środowisk, organizacji, a także partii politycznych. Wiadomo, że wielką rolę w przewartościowaniu naszego sposobu odbioru rzeczywistości mają ludzie o uznanym autorytecie, tacy jak autor publikacji, jak również dziennikarze, którzy z pewnością powinni bardziej akcentować to, co konstruktywne, twórcze w przestrzeni życia społecznego, w mikro– i makroskali. Nasze osiągnięcia w różnych dziedzinach nauki, kultury, w małych ojczyznach powinny być podawane jako dobre, inspirujące nas nie tylko do refleksji, wzorce. Od myślenia zaczyna się wszelkie działanie, aby uczynić Polskę mądrzejszą, co powinno być łączącą nas wartością, naszym „wielkim, zbiorowym obowiązkiem”.

Michał Kleiber podaje przykłady sukcesów, z których możemy być dumni. Powinny być one częściej przedstawiane w mediach, aby zwracać uwagę ludzi w różnym wieku, z różnym bogactwem życiowym, w tym zawodowych doświadczeń oraz tych, którzy nie zaczęli jeszcze swojej pracy. Nie jedynie „ku pokrzepieniu serc”, lecz przede wszystkim dla rozwoju sztuki myślenia, żebyśmy jako wspólnota, która ma podobne cele i oczekiwania, sięgali do sprawdzających się metod, stylów działania. Autor zwraca uwagę na potrzebę kształtowania „od przedszkola” postaw prospołecznych, aby rozwijać naturalną w człowieku ciekawość poznawczą oraz uczyć pracy w grupie, wspólnego działania, także na kolejnych szczeblach edukacji oraz w środowiskach zawodowych. Ważna jest również idea kształcenia przez całe życie oraz, jako konsekwencja współczesnej wrażliwości, troska o bezcenne dobro – naturę.

Atutem książki prof. Kleibera jest klarowne dla odbiorcy połączenie refleksji i konkretów, także najnowszych danych ilustrujących zagadnienia ważne w naszej współczesności, np. związane z ekologią, demografią, edukacją, kulturą w Polsce, Europie, na świecie. Niezwykle zajmujące są np. rozważania na temat wartości nauk humanistycznych, refleksje o twórczej działalności Ignacego Jana Paderewskiego, którego dojrzała, aktywna postawa może być wzorem dla ludzi współczesnych. „Patriotyzm dzisiaj to dla mnie pełne zaangażowanie się w (…) program modernizacji państwa”, stwierdza prof. Kleiber.

Agnieszka Palicka

Michał KLEIBER, Mądra Polska , Instytut Podstawowych Problemów Techniki, Polska Akademia Nauk, Warszawa 2015, seria: Biblioteka Refleksji Naukowej: Nauka – Społeczeństwo – Życie.