KRK pod lupą

To kolejna publikacja wydana w ramach realizowanego przez Fundację Rektorów Polskich (wspólnie z Instytutem Społeczeństwa Wiedzy) od 2007 r. programu „Benchmarking w szkolnictwie wyższym”. Książka została przygotowana na podstawie wyników badania ankietowego, przeprowadzonego na przełomie lat 2012 i 2013 wśród 46 uczelni członkowskich i stowarzyszonych KRASP, które wykazały zainteresowanie tym projektem. Zakres badania wynikał w znacznej mierze z potrzeby znalezienia właściwego kompromisu między naturalnym dążeniem do zebrania danych umożliwiających jak najwszechstronniejszą charakterystykę procesu wdrażania KRK a koniecznością ograniczenia zestawu pytań, tak aby nie zniechęcić potencjalnych uczestników do wypełnienia ankiety, co mogłoby zmniejszyć wiarygodność uzyskanych danych i sformułowanych wniosków.

W związku z tym badanie poświęcono przede wszystkim „technicznym” aspektom wdrażania KRK. Przedstawione wyniki w niewielkim stopniu mówią więc o tym, czy zmianom wymuszonym przez nowe regulacje prawne towarzyszyła głębsza refleksja nad istotą prowadzonego procesu kształcenia, a w ślad za tym istotne przeobrażenia oferty (nowe programy kształcenia, nowe przedmioty) i sposobu realizacji zajęć, czy też miały one jedynie charakter „dostosowawczy”. Uzyskane informacje upoważniły jednak autorów do stwierdzenia, że przynajmniej w niektórych uczelniach wprowadzenie KRK stało się okazją do pozytywnych przeobrażeń procesu kształcenia.

Publikacja zawierająca możliwie wszechstronny obraz procesu wdrażania KRK w polskich uczelniach może zostać spożytkowana w różny sposób. Dla środowiska uczelni – kierownictwa uczelni i jednostek organizacyjnych, ale także dla nauczycieli akademickich – stanowi ona cenne źródło informacji o tym, jak przebiega proces wdrażania KRK, jakie rodzi problemy i w jaki sposób są one rozwiązywane. Niektóre z przyjętych w uczelniach lub na wydziałach rozwiązań mogą być przy tym wykorzystane jako przykłady dobrych praktyk lub ciekawych innowacji w procesie kształcenia godne upowszechnienia we własnym środowisku.

Przedstawione wyniki mogą być – zgodnie z ideą benchmarkingu – wykorzystane przez osoby zaangażowane w organizację i realizację procesu wdrażania KRK na poziomie uczelni i poszczególnych jednostek organizacyjnych do oceny dokonań i stanu zaawansowania prac na tle innych podobnych uczelni i jednostek. Porównanie takie może być źródłem krytycznej refleksji, a zarazem zachętą do podjęcia działań zmierzających do doskonalenia przyjętych i wprowadzania nowych rozwiązań.

Zawarte w publikacji informacje o przebiegu procesu wdrażania KRK mogą być wykorzystane – jako punkt odniesienia – w toczących się na poziomie uczelni i wydziałów dyskusjach na temat dotychczas prowadzonych działań, stanowiąc uzasadnienie konieczności ich kontynuacji.

Informacje oparte na w miarę reprezentatywnych wynikach badań mogą być przytaczane jako argumenty w publicznej dyskusji na temat celowości i skutków dokonanych zmian legislacyjnych wprowadzających KRK jako przeciwwaga dla niepopartych faktami domniemań. W szczególności dotyczy to zaprezentowanych danych, które pozwalają twierdzić, że postrzeganie przez społeczność akademicką procesu wdrażania KRK jest umiarkowanie pozytywne, umożliwia sensowną polemikę z zadeklarowanymi przeciwnikami zmian, sugerującymi zdecydowany sprzeciw całego środowiska akademickiego wobec wprowadzanych „odgórnie” reform.

Wskazując problemy wynikające z niedostatków procesu legislacyjnego, z którymi nadal zmagają się uczelnie wdrażające KRK, publikacja może skłonić MNiSW do większej staranności w przygotowaniu projektów aktów prawnych i terminowego publikowania projektów i ostatecznych tekstów rozporządzeń.

Tomasz Krzyżyński

Andrzej KRAŚNIEWSKI, Maria PRÓCHNICKA, Benchmarking procesu wdrażania Krajowych Ram Kwalifikacji w polskich uczelniach, Fundacja Rektorów Polskich, Warszawa 2013.