Krakowska hematologia

Fundacja Profilaktyki i Leczenia Chorób Krwi im. Prof. Juliana Aleksandrowicza wydała piękną w szacie i treści monografię krakowskiej hematologii, w tym opisującej niezwykłą postać prof. Juliana Aleksandrowicza. W 23 artykułach ukazano historię Krakowskiego Ośrodka Hematologicznego, którego tworzenie powierzono w 1950 r. Julianowi Aleksandrowiczowi. Po latach, w 1993 r., powstała nowoczesna Klinika Hematologii, której błogosławieństwa udzielił Jan Paweł II, w liście apostolskim z 24 września 1997 r., polecając Bogu lekarzy, personel medyczny i chorych. Prof. Aleksander B. Skotnicki napisał wspomnienie o profesorze Aleksandrowiczu (1908-1988), wielkim uczonym, humaniście, widzącym na pierwszym planie pomoc bliźniemu. Aleksandrowicz, jako hematolog, opisał sposoby konserwacji krwi, a szczególne zasługi położył na polu wykrywania patogenezy, epidemiologii i terapii białaczek. Był wzorem wychowawcy i dydaktyka, uczonego lekarza, był wizjonerem związanym z ochroną zdrowia i środowiska. Wyznawał zasadę, że człowiek jest tyle wart, ile może dać innym. Nie szczędzono mu krytyki, widziano w nim grafomana powierzchowności. Walczył o ekologiczne jedzenie, żywność bez soli, z biopierwiastkami, pieczywo gruboziarniste.

Wspomnienie Skotnickiego to tekst napisany wkrótce po śmierci Profesora. Wielki Mistrz, badając pacjenta, chciał o nim wiedzieć wszystko, nic nie było błahe i nieważne. Dużą przyjemność sprawiła mi lektura drugiego artykułu prof. Krzysztofa Kaczanowskiego. Kaczanowski, jeszcze jako student antropologii, zetknął się z prof. Aleksandrowiczem, który planował badania antropologiczne chorych na białaczkę. Informowali o tym młodego wówczas magistra znajomi Profesora – profesorostwo Kazimierz i Eugenia Stołyhwowie. Pomysły badań antropometrycznych osób z chorobami nowotworowymi mieli niektórzy antropologowie – lekarze, np. prof. M. Ćwirko-Godycki i w przekazie o działalności naukowej prof. A. Wrzosek, a z czasów okupacji pojawiało się doniesienie, że dokonał w okupowanej Warszawie odkrycia, ale jego wyniki zaginęły w powstaniu. Oczywiście, jak należało się spodziewać, nie dało się wykazać związków między cechami biotypu a chorobami nowotworowymi. Wkładem do badania białaczek prof. Kaczanowskiego były opracowania statystyczne i zastosowanie tych metod w medycynie, w hematologii. Ale trzeba powiedzieć, że badania antropometryczne wyraźnie określiły, że osoby chore na białaczkę limfatyczną przewlekłą cechuje atletyczna budowa ciała.

Kolejne rozdziały omawiają różne formy aktywności naukowej Katedr i Klinik Hematologii, listy osób wypromowanych na stopień doktora, opisują działalność dydaktyczną, krótkie historie pacjentów. Prof. Aleksandrowicz pisał dużo, był też czynny „fizycznie i artystycznie”. Grał na skrzypcach, zajmował się malarstwem i fotografiką, żeglował, wiosłował. Napisano o nim wiele, w tym również sporo książek. Z ekologią człowieka wiążą go zwłaszcza: Sumienie ekologiczne – kilka wydań, Literatura a zdrowie społeczeństwa , U progu medycyny jutra , Kuchnia a medycyna .

Krakowski Ośrodek Hematologiczny w 65-lecie istnienia to bardzo interesujące wydanie albumowe, bogato ilustrowane, wypełnione wieloma faktami, godne polecenia lekarzom. Dla pacjenta i lekarza szczególnie cenny jest tekst prof. A. Skotnickiego Dekalog lekarza i pacjenta . Przytoczona jest w nim myśl Hipokratesa: „Najważniejsze – nie jaka choroba, ale jaki człowiek na nią choruje”. Sądzę, że w oddziałach szpitalnych ów dekalog, wywieszony w dostępnym miejscu, mógłby w istotnym stopniu poprawić relacje lekarzy z chorymi.

Andrzej Malinowski

Krakowski Ośrodek Hematologiczny w 65-lecie istnienia , red. zespół Kliniki Hematologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie, Fundacja Profilaktyki i Leczenia Chorób Krwi im. Prof. Juliana Aleksandrowicza, Wydawnictwo Promo, Kraków 2015.