Historia białego światła

„Światło wypełnia nasze otoczenie. Podobnie jak powietrze, światło jest dla nas czymś oczywistym. A kiedy się ono narodziło? Skąd przybywa? Być może takie wątpliwości nie mają sensu, gdyż światło od pradawnych czasów było wszędzie. Gdy człowiek zaczyna zwracać uwagę na coś, co istnieje od zawsze, staje się filozofem, badaczem, wyznawcą religii, ale też dzieckiem”.

Światło, które towarzyszy nam na co dzień, jest rzeczą tak oczywistą, że zapewne niewielu z nas zastanawia się nad jego początkami. Zupełnie niesłusznie. Historia jego powstania jest bowiem tak barwna, jak długa. Zgodnie z naukami przyrodniczymi uważa się, że światło powstało wraz z narodzinami wszechświata, czyli około 13 800 miliardów lat temu. Kolejny krok ku jasności miał miejsce ponad 5 mld lat temu, kiedy to powstało Słońce. Obecnie oświetla nas nie tylko światło, które powstało wraz z Wielkim Wybuchem oraz światło słoneczne. Dziś najważniejsze jest dla nas światło stworzone przez człowieka, zwane inaczej światłem białym. Historię jego powstania i rozwoju postanowił zbadać i opisać prof. Miyahara Junji w omawianej książce.

Autor urodził się w Japonii w 1942 roku. Po ukończeniu studiów na Nagoya University rozpoczął współpracę z Fuji Photo Co. Ltd. i zarządzał działem badawczo-rozwojowym w Fujifilm. Aktualnie kieruje Wydziałem Zarządzania Innowacjami w Nauce i Technologii na Tokyo University of Science.

Inwencja i innowacja wprowadza czytelników w historię rozwoju różnych sposobów oświetlania. Autor skupia się na czterech innowacjach, które miały na celu uzyskanie dziennego białego światła. Określenie „innowacja”, jak sam tłumaczy, odnosi się do rewolucji, które wywierają wpływ na ludzi i są siłą napędową zmieniającego się społeczeństwa. Pierwsza innowacja, czasy światła świec i lamp naftowych (żółte światło), trwały zaskakująco długo. Białe światło pojawiło się bowiem około 150 lat temu. Dzięki postępowi nauki i techniki mamy za sobą aż trzy innowacje białego światła. Pierwszą z nich były lampy gazowe (udoskonalone następnie jako lampy gazowe żarowe), które powstały z początkiem XX wieku. Ich żywot wyniósł około 120 lat. W tym czasie wyparte zostały przez żarówki, które ludzie uznali za jaśniejsze, wygodniejsze i bezpieczniejsze. Jednak z biegiem czasu (a dokładniej po stu latach) zaczęto dostrzegać problem związany z niską wydajnością żarówek. Dzięki kolejnej innowacji powoli zastępowano je świetlówkami. Im bardziej dbano jednak o środowisko, tym szybciej zaczęto pozbywać się świetlówek. Ich żywotność trwała około 80 lat. Niedawno powstała czwarta innowacja, czyli białe diody LED (diody świecące). Ich największą zaletą jest energooszczędność – to dzięki niej wyparły z rynku zarówno żarówki, jak i świetlówki, stając się wiodącą na rynku formą oświetlenia.

Ogromny ładunek informacji zawarty w książce nie przytłacza jednak, wręcz przeciwnie, autor potrafi utrzymać uwagę czytelnika. Warto wspomnieć, że Inwencja i innowacja to rozszerzone i poprawione wydanie wcześniejszej książki prof. Junji, czyli Innowacji białego światła , która ukazała się 10 lat wcześniej, kiedy diody LED znane były od niedawna i sam autor się zastanawiał, czy rzeczywiście staną się one kolejną innowacją białego światła. Jak wtedy tak i teraz ma świadomość ograniczonej żywotności każdej innowacji. I choć białe diody LED pojawiły się na rynku oświetlenia dopiero 20 lat temu, kto wie, kiedy nauka zaskoczy nas nowym rozwiązaniem.

Katarzyna Krzyżanowska

Miyahara JUNJI, Inwencja i innowacja. Jak powstało białe światło? , tłum. Anna Zalewska, red. nauk. Wiesław Stręk, Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych UNIVERSITAS, Kraków 2019.