Bogactwo pedagogiki

Coraz więcej elementów kultury prefiguratywnej, jak ją nazwała Margaret Mead, w naszej kulturze. Fakt, że coraz częściej to dorośli czegoś uczą się od dzieci, że mówi się o tzw. kryzysie autorytetów, czyni dzisiaj misję pedagogów wyjątkowo trudną, ale zarazem ważną. Wydaje się, że w dobie aksjo-normatywnego zawirowania, w jakim przyszło nam żyć, mądrzy pedagodzy są na wagę złota. W ich kształceniu może być pomocna książka Friedricha W. Krona.

To już siódme wydanie popularnego w krajach niemieckojęzycznych, podręcznika akademickiego, w którym autor prezentuje najważniejsze teorie, koncepcje i pojęcia w pedagogice, uzupełniając je rozważaniami z teorii nauki. „Pedagogika nie jest przecież nauką jednorodną, aksjomatyczną, toteż warto dostrzec, jak odmienne są w niej orientacje i podejścia badawcze, jak inny jest w niej sposób odczytywania znaczeń w zależności od przyjętego paradygmatu i dlaczego inaczej jest i może być wykładana w każdym ośrodku akademickim” – pisze prof. Bogusław Śliwerski we wstępie do polskiego wydania.

Podręcznik składa się z siedmiu rozdziałów. Pierwszy służy ogólnemu wprowadzeniu do przedmiotu pedagogiki, którą Kron pojmuje klasycznie, jako naukę o wychowaniu. W rozdziale drugim autor szczegółowo omawia podstawowe pojęcia pedagogiczne, jak enkulturacja (uczenie się całości kultury), socjalizacja (uczenie się treści kulturowych tworzących kategorię wartości i norm społecznych, a więc części kultury), jak zachowanie, uczenie się, kształcenie, rozwój… Warto dodać, że w całej książce autor starannie i klarownie, odwołując się do etymologii, omawia stosowane przez siebie pojęcia.

Procesy socjalizacji i wychowania są przedmiotami rozważań autora w kolejnych dwóch rozdziałach. Kron omawia m.in. teorię psychoanalizy Freuda, koncepcję tożsamości Eriksona i rozważania Piageta dotyczące strukturalno-genetycznego modelu wyjaśniania procesów socjalizacyjnych. Dalej opisuje m.in. różne obrazy wychowania (wychowanie jako chowanie, prowadzenie, rządzenie i rygor, pozwolenie na wzrastanie, przystosowanie oraz pomoc w życiu). Ciekawe są rozważania traktujące wychowanie jako symboliczną interakcję. Kron przypomina m.in., że nie można nie komunikować, że nawet milczenie znaczy, z perspektywy teorii komunikacji jest wypowiedzią, a jego oddziaływania jako komunikatu nie można ignorować. Piąty rozdział autor poświęca analizie instytucji, w których przebiegają procesy enkulturacji, socjalizacji, wychowania i uczenia się. Te instytucje to np. rodzina, grupa rówieśnicza i szkoła, ale też pozaszkolna praca młodzieży czy zawód.

Dwa ostatnie rozdziały autor poświęcił na omówienie podstaw naukowo-teoretycznych i badawczo-metodycznych pedagogiki, które zamieszcza jednak w szerszych ramach podstaw nauki. Dowiemy się, skąd się wzięło słowo „nauka”, jakie są początki teorii naukowej, co to jest logika naukowa, dialektyka, rewolucja naukowa, poznamy historię badań społecznych i modele planowania badań.

Książka niewątpliwie przyda się studentom pedagogiki, może też służyć pomocą studentom dyscyplin pokrewnych, bo jak nieustannie wynika z tej pracy pedagogika to również filozofia, socjologia, antropologia, psychologia, medycyna, teologia…

Anna Jawor

Friedrich W. Kron, Pedagogika. Kluczowe zagadnienia, tłum. Elżbieta Cieślik, GDAŃSKIE WYDAWNICTWO PSYCHOLOGICZNE, Sopot 2012.