Baza do rozważań

Furorę na forach internetowych zrobiła niedawno kontrowersyjna wypowiedź profesora Jana Hartmana dotycząca studentów. Przywołując obraz popularnego zwierzęcia, naukowiec stwierdził, że kondycja rodzimego szkolnictwa jest tak zła, że maturzysta wchodzi w mury uniwersytetu jako baran i opuszcza je znajdując się na tej samej pozycji. Tematyka wykształcenia jest w ogóle popularnym motywem angażującym sporo osób zatroskanych nie tylko o stan umysłu, ale przede wszystkim o realne szanse zaistnienia absolwentów na rynku pracy. Większość tych debat odbywa się jednak wyłącznie na bazie skrajnie emocjonalnych wypowiedzi, szybko podchwytywanych przez media.

Książka Szkolnictwo wyższe w Polsce , która powstała jako pokłosie prowadzonego przez kilka lat w Wyższej Szkole Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie seminarium dotyczącego bieżącej problematyki polskiego szkolnictwa wyższego, pomoże uporządkować wiele zagadnień związanych z nauką i zaopatrzyć się w kompetencje niezbędne w dyskusji o strukturze edukacji w naszym kraju.

Autorzy systematyzują wiedzę z różnych obszarów kształcenia, wiele uwagi poświęcając wdrażaniu i realizacji procesu bolońskiego, omówieniu jego korzyści, zagrożeń i przyszłości w polskich realiach. Pojawiają się pytania o sposób prowadzenia studiów dwustopniowych wprowadzonych w ramach tegoż procesu, mnożą się wątpliwości, czy studia te nie są obecnie fikcją. „Bo jeśli przyjąć, że studia I stopnia powinny oferować wiedzę utylitarną (…), a II stopnia tę wiedzę teoretyczną uzupełniać i wzbogacać praktyczną – to ciężko to pogodzić z koncepcją powtarzania pewnych treści na studiach uzupełniających”.

Wykładowcy zastanawiają się, w jaki sposób zapewnić odpowiednią jakość kształcenia, nie ulegając pokusie wyłącznie zarabiania pieniędzy i jak uniknąć drenażu intelektualnego, który poprzez umasowienie dostępu do wyższego wykształcenia jest niestety na co dzień widoczny.

W kręgu zainteresowań seminarzystów pojawia się również problematyka kształtowania społecznej odpowiedzialności szkoły wyższej w skali mikro, jak piszą autorzy, za losy zawodowe każdego swojego absolwenta, a w rozumieniu makro - za konieczność realizowania potrzeb rynku pracy. Troską otoczeni są nauczyciele akademiccy i niewydolny w tej chwili system ich wynagradzania, skłaniający do wyjazdu z Polski. Uwagę przykuwa również problem małych możliwości prowadzenia badań naukowych, ponieważ środki przeznaczone na naukę w Polsce są jednymi z najniższych w Europie.

Zagrożenie nadchodzącym niżem demograficznym, który może paradoksalnie przyczynić się do upadku wymagających kierunków studiów, jest również analizowane na łamach publikacji. Wiele uwagi poświęca się obecnej legislacji w Polsce w kontekście Prawa o szkolnictwie wyższym , zapisom dotyczącym odpowiedzialności dyscyplinarnej wykładowców i studentów, wspólnie tworzących społeczność uniwersytecką. Wątpliwym staje się dla autorów artykuł 72, ustęp 2 Konstytucji ustanawiający zasadę bezpłatnego nauczania w szkołach wyższych, który jest niezwykle trudny do utrzymania we współczesnej Polsce, gdzie dysponuje się niewystarczającymi nakładami na szkolnictwo wyższe.

Książka stanowi swoiste kompendium wiedzy na temat obecnego stanu szkolnictwa wyższego w Polsce, zawierając jednocześnie elementy historyczne, ustawodawcze oraz organizacyjne, dzięki czemu może stanowić bazę do rozważań nad poprawą sytuacji i przyszłością polskich uczelni. Mankamentem tej obszernej publikacji jest duża ilość literówek, co przy uważnym czytaniu zaangażowanych treści może stanowić problem i rozpraszać uwagę czytelnika.

Aneta Zawadzka

Szkolnictwo wyższe w Polsce. Ustrój – prawo – organizacja , pod red. Stanisława Waltosia i Andrzeja Rozmusa, wyd. III rozszerzone i uaktualnione (stan prawny na 15 listopada 2012 r.), Wydawnictwo Konsorcjum Akademickie, Kraków – Rzeszów – Zamość 2012.