Synergia programów strategicznych
Dr hab. Maciej Duszczyk , prorektor ds. naukowych Uniwersytetu Warszawskiego
Opracowanie wniosku w konkursie ogłoszonym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego poprzedziły dyskusję wewnętrzne co do metodologii jego opracowania. Chodziło z jednej strony o zachowanie synergii z innymi projektami strategicznymi realizowanymi na uczelni, przede wszystkim z sojuszem europejskich uniwersytetów badawczych 4EU+, ale z drugiej o jak najszersze włączenie społeczności akademickiej w opracowanie wniosku. Ostatecznie zdecydowaliśmy się na ryzykowną strategię wyłonienia Priorytetowych Obszarów Badawczych (POB) w transparentnym i oddolnym procesie, angażującym ponad 100 naukowców, studentów, doktorantów oraz pracowników administracji. Oczywiście było to wyzwanie koordynacyjne. Konieczne było przeprowadzenie dziesiątków spotkań, w czasie których ucierały się poszczególne pomysły oraz doprecyzowywane były konkretne działania. Należy podkreślić, że bez wyłonienia liderów takie podejście poniosłoby porażkę. Nie chodzi jednak tylko o koordynatorów poszczególnych POB, ale liderów konkretnych projektów, którzy po wielokroć musieli dostosowywać składane propozycje środowiskowe do wymogów programu. Opisanie konkretnego projektu w 2,5 tys. znaków razem z kamieniami milowymi i budżetem było nie lada wyzwaniem. Do tego jeszcze konieczność opracowania detalicznej analizy SWOT oraz zaprogramowanie zapewnienia kontynuacji projektu po ustaniu ministerialnego finansowania. Nie należy również zapominać o konieczności wyboru kilkudziesięciu osób ze społeczności akademickiej zaprezentowanych jako „stars” i „raising stars”. To był naprawdę bardzo złożony proces powstawania aplikacji. Ze swej strony mogę dodać, że mając doświadczenie w przygotowywaniu różnych aplikacji po raz pierwszy spotkałem się z tak wielowymiarowym i trudnym do przygotowania wnioskiem. Ostatecznie wybraliśmy pięć POB:
Badania dla ziemi. Zintegrowane, multidyscyplinarne podejście do identyfikowania zagrożeń dla środowiska, bioróżnorodności, klimatu i zdrowia oraz poszukiwanie wdrażalnych rozwiązań;
U podstaw mikro- i makroświata. Poszukiwanie przełomowych innowacji dla przyszłości: materiałów, źródeł energii i technologii zapewniających zrównoważony rozwój;
Wyzwania petabajtów. Narzędzia zaawansowanej informatyki i matematyki w analizach wielkich zbiorów danych – od losowych procesów na giełdzie do analityki medycznej;
Poszerzanie granic humanistyki. Badania humanistyczne przekraczające granice dyscyplin, rozwijające innowacyjne narzędzia i modele, poszerzające rozumienie umysłu, języka i kultury;
W poszukiwaniu regionalnych rozwiązań dla globalnych wyzwań. Multidyscyplinarne zespoły badające konsekwencje narastającej mobilności, wielowymiarowej nierówności i transformacji cyfrowej.
Każdy z nich ma bezpośredni związek z tzw. Flagshipami, wybranymi do realizacji w ramach działania sojuszu 4EU+. Tak więc synergia została zapewniona. Do tego nasz wniosek zawiera propozycje opracowania nowych kierunków studiów oraz programów kształcenia w szkołach doktorskich, w bezpośrednim związku z realizowanymi POB. Ponadto przewidujemy działania skierowane do studentów i doktorantów. Ci pierwsi będą mogli ubiegać się o mikrogranty, które pozwolą im sfinansować pierwsze projekty badawcze, których wyniki będą mogły być zaprezentowane w pracach licencjackich i magisterskich. Powinno to przyspieszyć proces wchodzenia do nauki najmłodszych członków społeczności uniwersytetu. Pod tym względem mocno odstajemy od innych państw europejskich. Doktoranci natomiast otrzymają wsparcie nie tylko na prowadzenie projektów, ale również na wizyty studyjne w najlepszych ośrodkach akademickich świata. Co ważne, po powrocie na uniwersytecie będzie na nich czekał grant na dokończenie badań, które rozpoczęli za granicą. Wniosek byłby niepełny, jeżeli nie znalazłyby się w nim działania skierowane do administracji akademickiej. Zostały one tak zaprogramowane, aby wspierać profesjonalizm i wreszcie równomiernie rozłożyć obowiązki pomiędzy różnymi strukturami i zbudować spójny system zarządzania, w którym badacze i administracja to dwa płuca jednego organizmu. Wygrać konkurs to ta łatwiejsza część całego procesu. Teraz trzeba go zrealizować. Łatwo nie będzie, ale damy radę.