Najgłębsze zmiany od ponad 20 lat

Opisana we wniosku ID-UB strategia dojścia Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu do statusu uczelni badawczej jest wynikiem wielomiesięcznych dyskusji, analiz i prac studyjnych zarówno władz uczelni, jak i powołanego przez rektora Andrzeja Lesickiego zespołu projektowego w składzie: Ryszard Naskręcki, Marek Kwiek, Beata Mikołajczyk oraz Marek Nawrocki. Zespół ten współpracował z grupą konsultacyjną, w skład której wchodzili przedstawiciele administracji centralnej oraz poszcze gólnych wydziałów.

Przyjęte i opisane we wniosku cele oraz wynikające z nich zadania były dyskutowane przez zespół projektowy, kiedy uniwersytet wypracowywał i wdrażał najważniejsze zapisy ustawy Prawo o Szkolnictwie Wyższym i Nauce, a więc Statut UAM, Regulamin Organizacyjny UAM oraz Regulamin Szkoły Doktorskiej. Przyjęte w tych dokumentach rozwiązania, szczególnie w zakresie organizacji i zarządzania uczelnią, przynoszą największe od ponad 20 lat i najgłębsze zmiany w działaniu uniwersytetu.

Badania ankietowe przeprowadzone wśród pracowników badawczych i badawczo-dydaktycznych UAM pokazały, że zdecydowana większość z nich opowiada się za transformacją w kierunku uczelni badawczej zarówno w wymiarze instytucjonalnym, jak i indywidualnym. Za cel strategiczny uniwersytetu na najbliższe lata uznano rozpoczęcie skutecznego procesu transformacji w kierunku uczelni silnej badaniami naukowymi widocznymi w świecie. Program rozwoju UAM jako najważniejszy paradygmat przyjmuje właśnie rozwój badań naukowych w silnym partnerstwie międzynarodowym oraz wzrost środków zewnętrznych na badania.

Za najważniejsze cele strategiczne, związane z realizacją projektu IDUB uznano: 1. Radykalne zwiększenie umiędzynarodowienia prowadzonych badań – międzynarodowe partnerstwa strategiczne. 2. Zwiększenie efektywności pozyskiwania środków na badania ze źródeł krajowych oraz europejskich – wdrożenie skutecznego systemu wsparcia. 3. Zwiększenie efektywności publikowania w czasopismach naukowych o wysokim prestiżu – wdrożenie skutecznego systemu wsparcia. 4. Restrukturyzacja UAM związana z wyłonieniem i funkcjonowaniem Priorytetowych Obszarów Badawczych. 5. Powstanie i rozwój „Institute for Advanced Studies in Social Sciences and Humanities” – agregacja potencjału naukowego w obszarze nauk społecznych i humanistycznych. 6. Silne powiązanie finansowania jednostek organizacyjnych UAM oraz powiązanie finansowania pracowników badawczych i badawczo-dydaktycznych z wynikami badań naukowych. 7. Zwiększenie umiędzynarodowienia kadry badawczej i badawczo-dydaktycznej UAM – wdrożenie programów „AMU Excellence Visiting Postdoctoral Researchers” i „AMU Excellence Visiting Professors”. 8. Powstanie Szkoły Doktorskiej UAM oraz jej silne umiędzynarodowienie. 9. Rewitalizacja programów studiów II stopnia w kierunku research based learning. 10. Wdrożenie skutecznego systemu „zarządzania talentami”.

Z celów strategicznych wywiedziono zawarte we wniosku cele szczegółowe, zgodnie z ich strukturą, zawartą w formularzu aplikacyjnym oraz szereg innych działań (łącznie jest ich 45).

UAM jest uczelnią silnie wewnętrznie zróżnicowaną, co miało fundamentalne znaczenie przy procedurach wyznaczania POB-ów. Zastosowano bibliometryczną analizę struktury publikacyjnej UAM i jej zmian w czasie, która została skorelowana z osiągnięciami w zdobywaniu zewnętrznych konkurencyjnych środków na badania. Procedura identyfikacji POB obejmowała analizę dorobku naukowego i jego różnych wymiarów w ostatniej dekadzie, a następnie w latach 2013-2017. Zanalizowano wszystkie wskaźniki dostępne w bazie SciVal, która opiera się na danych z bazy Scopus. Wyznaczono 5 priorytetowych obszarów badawczych: 1. Agricultural and Biological Science; Earth and Planetary Sciences; 2. Biochemistry, Genetics and Molecular Biology; 3. Chemistry; Material Science; 4. Mathematics; Physics & Astronomy; Computer Science; 5. Arts & Humanities; Social Science.

Taka struktura Priorytetowych Obszarów Badawczych najlepiej oddaje obecny potencjał UAM, przede wszystkim w kontekście ich większego umiędzynarodowienia, a w konsekwencji ich szybszego rozwoju. W ramach tak określonych POB-ów funkcjonują już zarówno liczne dobrze zorganizowane zespoły badawcze, prowadzące na wysokim poziomie silnie umiędzynarodowione badania oraz liderzy o bardzo dużym dorobku naukowym, często opartym na wieloletniej współpracy zagranicznej. Ich intensywny rozwój powinien stymulować rozwój całego uniwersytetu i przeciwdziałać obrazowi UAM jako „uczelni regionalnej” o relatywnie słabych parametrach bibliometrycznych oraz grantowych, tj. publikacji w prestiżowych czasopismach naukowych i wydawnictwach, najbardziej cytowanych publikacji na świecie oraz prestiżowych grantów, np. ERC.