Na drodze do uniwersytetu badawczego
Prof. dr hab. Przemysław Wiszewski , dziekan Wydziału Nauk Historycznych i Pedagogicznych Uniwersytetu Wrocławskiego
Uniwersytet Wrocławski zatrudnia blisko 2 tys. nauczycieli akademickich i kształci niemal 26 tys. studentów. Korzystając z możliwości stwarzanych przez ustawę Prawo o Szkolnictwie Wyższym i Nauce w czerwcu br. Senat UWr uchwalił nowy Statut, który wprowadził jako organy kolegialne uczelni rady dyscyplin. Powierzono im nadzór nad nadawaniem stopni naukowych i rozwojem badań, w tym kryteriami oceny i warunkami zatrudniania nauczycieli akademickich. W ten sposób Senat uniwersytetu podkreślił, że celem działalności uczelni musi być dążenie do najwyższej jakości badań naukowych. Nowa Strategia UWr wskazuje, że na fundamencie, jakim jest działalność naukowa, powinna rozwijać się zarówno aktywność dydaktyczna, jak i współpraca z otoczeniem społecznym.
Te przesłanki określiły program zaproponowany w konkursie IDUB. Jego nadrzędnymi celami są: wsparcie dotychczas funkcjonujących „obszarów doskonałości”, by zwiększyć ich siłę oddziaływania w przestrzeni międzynarodowej nauki; stworzenie warunków do powstawania nowych zespołów badaczy aktywnie uczestniczących w dyskusji w obrębie nauki światowej i odpowiadających na potrzeby otoczenia społecznego; rozwijanie studiów zindywidualizowanych, dających dostęp do najnowszej wiedzy na poziomie światowym; utrwalenie jako celów strategicznych uniwersytetu jego aktywnego udziału w światowym życiu naukowym i wspierania przez nauczycieli akademickich ekspercką wiedzą otoczenia społecznego.
Wielość uprawianych na uczelni dyscyplin daje szansę na prowadzenie interdyscyplinarnych badań. Te obszary, w których badacze odnieśli największy sukces, mierzony udziałem w dyskursie nauki światowej (publikacje w 10% najważniejszych czasopism i w prestiżowych wydawnictwach, udział w grantach międzynarodowych, pozyskiwanie dofinansowania zewnętrznego), dają nadzieję na dalszy rozwój (znaczący odsetek młodych badaczy z doświadczeniem międzynarodowym, wspólne publikacje badaczy oraz studentów) oraz podejmują problemy kluczowe dla funkcjonowania współczesnego świata, wskazano jako „priorytetowe obszary badawcze” (POB). Są to: materiały funkcjonalne (zespół tworzony przez chemików, z udziałem biochemików i fizyków, badania w zakresie właściwości oraz metod syntezy nowych materiałów); operowanie na wielkich danych: od aspektów algorytmicznych i logicznych do data science i sztucznej inteligencji (informatycy); zdrowie – od analizy genów do projektowania leków (biotechnolodzy, biolodzy; poszukiwanie nowych terapii i leków poprzez badania na poziomie biologii komórki); człowiek między naturą i kulturą (antropolodzy fizyczni, psycholodzy, literaturoznawcy; poszukiwanie biologicznych uwarunkowań ludzkiej aktywności, w tym w sferze kreacji i relacji emocjonalnych); człowiek – miasto i środowisko (ekolodzy, klimatolodzy, politolodzy i socjolodzy; badania nad relacjami między zmianami środowiska naturalnego i aktywnością człowieka w kontekście globalnych i regionalnych ruchów migracyjnych, w tym roli miast jako rdzenia społeczeństw postindustrialnych); wielokulturowość – współpraca i jej struktury (archeolodzy, historycy, socjolodzy, politolodzy i prawnicy; analiza mechanizmów współpracy, koegzystencji i konfliktów w historycznych i współczesnych społecznościach wieloetnicznych).
Dla związanych z nimi badaczy otworzy się możliwość aplikowania o wsparcie badań poprzedzających składanie aplikacji o dofinansowanie zewnętrzne (granty), uruchomiony zostanie program finansowania krótkich pobytów zagranicznych w celu rozwijania współpracy w ramach zespołów badawczych. Przewidziano środki na pokrycie redukcji obciążeń dydaktycznych oraz uelastycznienia kształcenia studentów. Na potrzeby dyscyplin o dotychczas mniejszej efektywności badań powołane zostaną Inkubatory Doskonałości Naukowej. Powinny one mieć charakter interdyscyplinarny. Zespoły młodych, nowo zatrudnianych pracowników pod kierunkiem doświadczonego badacza dostaną dedykowane dla siebie, wysokie środki pozwalające na prowadzenie badań i aktywność organizacyjną w wymiarze międzynarodowym. Zasadniczym celem powołania inkubatorów jest krzewienie kultury jakości i promowanie badań o charakterze międzynarodowym. Powyższym działaniom musi towarzyszyć modernizacja procesów kształcenia, by lepiej wykorzystać kompetencje badaczy gotowych do przekazywania wiedzy o międzynarodowym dyskursie naukowym. Zapewnieniu studentom najwyższej jakości wiedzy służyć mają: powstawanie pięcioletnich studiów magisterskich związanych z POB; rozwijanie kształcenia metodą tutoringu; zwiększenie liczby kursów anglojęzycznych w programach studiów, w celu integracji studentów polskich i zagranicznych; silniejsze powiązanie kształcenia w Szkole Doktorskiej z udziałem w międzynarodowych badaniach.
Dzięki tym działaniom społeczność uniwersytetu powinna pełniej realizować swoje aspiracje, by być odważną w kreacji, otwartą w dyskusji naukowej, zaangażowaną w relacje ze studentami i otoczeniem społecznym.