Aktualne przesłanie, pozytywny bilans
O wciąż aktualnej misji Konferencji Rektorów Uniwersytetów Polskich pisze prof. Michał Seweryński , były rektor Uniwersytetu Łódzkiego, przewodniczący KRUP drugiej kadencji, senator RP.
Zanim powstała Konferencja Uniwersytetów Polskich, ich rektorzy zbierali się na narady sporadycznie i zawsze za uprzednią zgodą urzędującego ministra. Był on zapraszany na takie nieformalne spotkania, ale już samą obecnością legitymował zebranie. Rektorów uniwersyteckich ten stan rzeczy nie zadowalał, ponieważ chcieli mieć prawo do samodzielnego zbierania się w celu dyskutowania o sprawach uczelni, zwłaszcza wynikających z zarządzania nimi, a co więcej – także o polityce państwa w odniesieniu do szkolnictwa wyższego i nauki. Komunistyczne władze zgodziły się na to dopiero w roku 1989 pod wpływem przemian ustrojowych w Polsce, o które walczyła Solidarność.
Nie od razu KRUP stała się ustawowym organem rektorów szkół wyższych z jasno określonymi kompetencjami. Ważne jednak było uznanie prawa rektorów do zbierania się i do formułowania swojego stanowiska adresowanego do ministra, a poprzez niego do rządu. Taką formę wypowiedzi uważali rektorzy za wynikającą z zasady autonomii akademickiej, o którą w tamtym czasie środowisko uczelniane stanowczo się upominało. Wspomniany brak ustawowego uznania KRUP sprawiał, że jej realny wpływ na państwową politykę szkolnictwa wyższego był jednak dość słaby. Wielu rektorów doceniało wszakże możliwość prowadzenia sformalizowanego dialogu z władzami, ponieważ pozwalał on artykułować poważne problemy uczelni i to nie tylko wobec władz, ale także wobec społeczeństwa. Działalność KRUP dawała też poczucie podmiotowości i nadzieję na prawdziwą autonomię społecznościom uczelnianym oraz umacniała poczucie rektorów, że są rzeczywistymi reprezentantami tych społeczności, działającymi z demokratycznie nadanego mandatu.
Od samego początku istnienia KRUP rektorzy poświęcali szczególnie dużo uwagi umacnianiu autonomii szkół wyższych, poprawie ich sytuacji materialnej i wynagrodzeń pracowników uczelni. Dialog z władzami w tych sprawach napotykał zawsze na duże trudności, nawet wtedy, kiedy KRUP uzyskała mocniejszą pozycję prawną. Konferencja podjęła też dość szybko działania na rzecz wzmocnienia pozycji polskich uniwersytetów we współpracy międzynarodowej przez nawiązanie kontaktów z podobnymi ciałami akademickimi działającymi za granicą. Szczególnym przejawem działalności na forum międzynarodowym była zainicjowana przez KRUP wizyta polskich rektorów u Ojca Świętego Jana Pawła II 4 stycznia 1996 roku. Zapoczątkowała ona tradycję spotkań Jana Pawła II z polskim środowiskiem akademickim w Watykanie i w Polsce, naznaczonych pogłębioną refleksją nad współczesną misją nie tylko polskich uniwersytetów, ze szczególnym uwzględnieniem moralnych aspektów ich działalności.
Konferencja Rektorów Uniwersytetów Polskich powstała jako owoc demokratycznych przemian ustrojowych w naszym kraju oraz na fali żądań środowiska akademickiego o uznanie autonomii szkół wyższych, w której polskie uniwersytety były zakorzenione. Trzydzieści lat działalności KRUP stanowi dowód na trafność decyzji o jej utworzeniu, podjętej przez polskich rektorów w 1989 roku. Wprawdzie można mieć wątpliwości, czy wszystkie założone cele KRUP i związane z nią nadzieje środowiska akademickiego zostały spełnione, to jednak bilans jej działalności trzeba ocenić pozytywnie. Co więcej, aktualne pozostają przesłanki utworzenia Konferencji, co sprawia, że jej formuły nie można uznać za wyczerpaną, pomimo wielu zmian, jakie zaszły w minionych latach w szkolnictwie wyższym. Pozostaje mieć nadzieję, że także po gruntownych zmianach wprowadzonych w systemie szkolnictwa wyższego przez ustawę z 2018 roku Konferencja Rektorów Uniwersytetów Polskich będzie skutecznie kontynuować swoją pierwotną misję.