100 lat

Źródło: PTM

PTM przyznaje nagrody za osiągnięcia w dziedzinie badań matematycznych,zastosowań oraz historii i popularyzacji matematyki. Nagrody główne noszą imiona: Stefana Banacha, Hugona Steinhausai Samuela Dicksteina, a ich materialnym symbolem jest kamienna statuetka, alegoria wstęgi Möbiusa.

Za początek PTM przyjmuje się dzień 2 kwietnia 1919 roku, gdy grupa krakowskich matematyków założyła Towarzystwo Matematyczne w Krakowie. Obecna nazwa – Polskie Towarzystwo Matematyczne - została przyjęta 21 kwietnia 1920 r. W uzasadnieniu uchwały podano, że pomoże to w przyszłych kontaktach z towarzystwami zagranicznymi i ułatwi uzyskiwanie rządowych dotacji. Od 1935 roku siedzibą Towarzystwa jest Warszawa.

W dwudziestoleciu międzywojennym PTM działało bardzo prężnie integrując środowisko matematyczne i stanowiąc płaszczyznę kontaktów naukowych krajowych i międzynarodowych. Zorganizowano trzy Polskie Zjazdy Matematyczne (1927, Lwów; 1931 Wilno; 1937 Warszawa), a w roku 1929 Zjazd Matematyków Krajów Słowiańskich w Warszawie. PTM wydawało czasopismo naukowe „Annales de la Société Polonaise de Mathématique” i wspomagało inne inicjatywy wydawnicze środowiska matematycznego. Z pewnością ogromnie przyczyniło się do spektakularnego rozwoju matematyki polskiej w tamtym czasie. Ostatnim prezesem PTM wybranym w okresie międzywojennym był Stefan Banach, który pełnił tę funkcję do śmierci w 1945 r.

Druga wojna światowa dokonała spustoszenia polskiego środowiska matematycznego. Wielu czołowych jego przedstawicieli zostało zamordowanych, zmarło wskutek trudnych warunków lub wyemigrowało z kraju. W nowym ustroju towarzystwa naukowe stopniowo marginalizowano, pozbawiając je w 1952 r. możliwości wydawania czasopism i wyznaczając rolę przybudówek do nowoutworzonej PAN.

Działalność wydawnicza PTM została wznowiona w 1955 r. i od tego czasu jego sztandarowym czasopismem „Wiadomości Matematyczne” – kontynuacja czasopisma, które w latach 1897-1939 wydawał własnym sumptem Samuel Dickstein, profesor Uniwersytetu Warszawskiego, prezes PTM w latach 1923-26. Dziś PTM wydaje lub współwydaje 7 czasopism o charakterze naukowym, przeglądowym oraz popularno-naukowym. „Annales de la Société Polonaise de Mathématique” nigdy nie powróciło do PTM i pod nazwą „Annales Polonici Mathematici” jest wydawane przez PAN, pozostając w rękach środowiska krakowskiego.

Charakter PTM w okresie po 1945 r. zmieniał się. Przez pierwsze lata Towarzystwo było zdominowane przez osoby uprawiające czystą matematykę. Z czasem coraz większą rolę odgrywali specjaliści od zastosowań. Ważnym fragmentem działalności PTM stała się historia matematyki, edukacja matematyczna i kontakty ze środowiskiem nauczycielskim. W latach 1949-2009 pod egidą PTM odbywała się Olimpiada Matematyczna, której wielu laureatów zasiliło społeczność naukową. Za imprezę 100-lecia, którą zorganizowało PTM, można uznać wynajęcie statku „m/s Mazowsze” dla polskich matematyków udających się na Międzynarodowy Kongres Matematyków w Helsinkach w 1978 roku. Statek, na którym mieszkali polscy uczestnicy, stał się ośrodkiem życia towarzyskiego kongresu. Ten sukces przyczynił się do wyboru Warszawy na miejsce następnego kongresu, który odbył się w 1983 roku.

W 1990 roku PTM, wspólnie z Instytutem Matematycznym PAN gościł w Mądralinie spotkanie założycielskie Europejskiego Towarzystwa Matematycznego (EMS). Był to początek rozwoju bogatych kontaktów międzynarodowych PTM. Już w XXI wieku odbyły się wspólne zjazdy PTM z towarzystwami matematycznymi amerykańskim (AMS), izraelskim (IMU), niemieckim (DMV), a ostatnio włoskimi (UMI i SIMAI). Kulminacją współpracy z EMS była organizacja – we współpracy z UJ i AGH – 6. Europejskiego Kongresu Matematyki w 2012 roku w Krakowie.

W XXI wieku PTM powracał do swojej początkowej roli, towarzystwa skupiającego przede wszystkim nauczycieli akademickich i badaczy w dziedzinie matematyki i zastosowań, nie zaniedbując działalności popularyzatorskiej. Obecnie PTM liczy ok. 1300 członków. Co roku (z wyjątkiem lat, gdy odbywały się zjazdy międzynarodowe) PTM organizuje Forum Matematyków Polskich, którego nazwa podkreśla, że jest otwarte dla wszystkich matematyków, nie tylko członków PTM.

2 kwietnia 2019 r. oddział łódzki uczcił urodziny PTM specjalną sesją i tortem. Jubileuszowy zjazd odbędzie się we wrześniu 2019 w kolebce PTM, w Krakowie.