Subwencja 2019

Od 2019 r. ustawa Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce wprowadziła zupełnie nowy sposób finansowania instytucji naukowych i szkół wyższych. Zamiast wielu dotacji – jak informuje ministerstwo, chodzi nie tylko o dotację podstawową i statutową, ale o ok. dwadzieścia różnych strumieni finansowania budżetowego – otrzymały one jedną subwencję. Uczelnie mogą dowolnie dysponować środkami otrzymanymi w tej postaci z budżetu. Same będą decydowały, ile pójdzie na płace, ile na utrzymanie potencjału, ile na inne zadania i cele. Środki z subwencji nie wykorzystane w danym roku mogą zostać przeniesione na kolejny rok i nie muszą być zwracane do budżetu państwa. To zalety, które zasadniczo wzmacniają autonomię finansową szkół wyższych i instytutów naukowych. Można jeszcze dodać, że wartość subwencji w 2019 r. jest o pół miliarda większa od sumy wszystkich strumieni finansowych, które zostały przez nią zastąpione. Towarzyszy temu ważna zmiana w budżecie państwa: w 2019 r. dotychczasowe działy budżetu: nauka (pozycja 28) i szkolnictwo wyższe (pozycja 38) połączono w jeden dział o wspólnym tytule (obecny dział 28). To duży atut dla Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, które ma większą swobodę w kształtowaniu swojej polityki finansowej. Równocześnie zastosowano „ochronę subwencji”. W roku 2020 nie może ona – w przypadku uczelni publicznych – być niższa niż 99%, ale też wyższa niż 106%. W kolejnych latach subwencja może spadać najwyżej o 2% rocznie. W przypadku pozostałych podmiotów obowiązuje zasada +/- 5%.

Wysokość subwencji przekazana instytucjom szkolnictwa wyższego i nauki przez MNiSW w 2019 r. wyniosła 13,3 mld zł. Najwyższa subwencja przyznana przez ministra nauki wyniosła 791 mln zł (Uniwersytet Jagielloński; wraz z subwencją korygującą), a najniższa 23,6 tys. zł (Wyższa Szkoła Prawa i Administracji Rzeszowska Szkoła Wyższa). Dodatkowe środki przekazały podległym sobie uczelniom Ministerstwo Zdrowia, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Ministerstwo Obrony Narodowej.

Z subwencji rozdzielanej przez MNiSW 11,1 mld zł trafiło do publicznych uczelni akademickich, 663 mln zł do publicznych uczelni zawodowych, 688 mln zł do instytutów PAN, 585,3 mln zł do instytutów badawczych (w tym do instytutów, które weszły w skład Sieci Badawczej Łukasiewicz) i 8,75 ml zł do niepublicznych uczelni akademickich. Polska Akademia Umiejętności otrzymała 6,6 mln zł (podane tu kwoty nie uwzględniają subwencji korygującej dla uczelni publicznych i instytutów PAN).

W sumie w 2019 r. do uczelni trafi z budżetu w formie subwencji 1,5 mld zł więcej niż w ubiegłym roku. Uczelnie otrzymały też obligacje Skarbu Państwa warte 3 mld zł. Zasadniczo środki te mogą być wykorzystane na realizację inwestycji.

Zdaniem ministra Jarosława Gowina wysokość subwencji powinna gwarantować podniesienie wynagrodzeń średnio o 7% i zapewnienie realizacji minimalnych stawek wynagrodzenia w poszczególnych grupach nauczycieli akademickich i pracowników naukowych w instytutach PAN. W subwencji uwzględniono kwotę zapewniającą siedmioprocentowy wzrost wynagrodzeń dla wszystkich pracowników szkół wyższych. Uczelnie i instytuty mogą jednak swobodnie dysponować pieniędzmi z subwencji i podnosić płace wedle swoich potrzeb i możliwości.

Min. Sebastian Skuza podkreślił, że w 2019 r. wprowadzono wskaźnik waloryzacji wysokości subwencji na poziomie 2,3% w stosunku do roku 2018 oraz tzw. subwencję korygującą. Środki na podwyżki wynagrodzeń w szkołach wyższych wyniosły 916 mln zł (oprócz wspomnianych już 500 mln). Dodatkowo skierowano do szkół wyższych, które ze standardowej subwencji nie były w stanie zapewnić swoim pracownikom nowych minimalnych podstaw (59 uczelni), subwencję korygującą w wysokości 231 mln zł. Także instytuty PAN otrzymały subwencję korygującą w wysokości 71 mln zł przeznaczoną na podwyżki wynagrodzeń, tak aby ich podstawy na poszczególnych stanowiskach we wszystkich instytutach były takie same, jak w uczelniach – takie było kryterium podziału tej sumy między instytuty. Środki te mają, podobnie jak główna subwencja, charakter przechodzący, tj. zostaną uwzględnione w bazie budżetu na przyszły rok.

Min. Skuza przypomniał też o wypłaconym uczelniom w ostatnim dniu grudnia 2018 r. uzupełnieniu dotacji statutowej – w sumie 825 mln zł – która może być przez nie wykorzystana w 2019 r. Są to jednak środki dodatkowe, wypłacone jednorazowo, które nie weszły do bazy naliczania subwencji w 2019 r. Te pieniądze trafiły do 200 jednostek, w tym publicznych uczelni akademickich, kilku publicznych uczelni zawodowych, 23 niepublicznych uczelni akademickich, kilku instytutów badawczych oraz wszystkich instytutów PAN. Instytuty PAN otrzymały też w ub. roku dodatkowe 50 mln zł, jednak musiały je rozdzielić na zasadach obowiązujących w dotacji statutowej, co nie pozwoliło na podniesienie płac w najbiedniejszych instytutach. Te kwoty jednak miały charakter jednorazowego dodatku z rezerwy ministra nauki i nie mają charakteru przechodzącego.

Publiczne uczelnie akademickie

Wśród publicznych uczelni akademickich podległych MNiSW najwyższą subwencję (wraz z subwencją korygującą) – 791 mln zł – otrzymał Uniwersytet Jagielloński. Na drugim miejscu uplasował się Uniwersytet Warszawski – 720 mln zł. O ponad 190 mln zł mniej – 525,5 mln zł – otrzymała trzecia z kolei Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie. Na czwartej pozycji jest Politechnika Warszawska z subwencją w wysokości 507,4 mln zł. Pierwszą dziesiątkę uzupełniają: Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu – prawie 495 mln zł, Politechnika Wrocławska – 459 mln zł, Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu – 385,3 mln zł, Uniwersytet Łódzki – 358,2 mln zł, Politechnika Śląska – 342,7 mln zł i Uniwersytet Wrocławski – 342,3 mln zł. Subwencję w wysokości ponad 300 mln zł otrzymały jeszcze dwie uczelnie. Na jedenastej pozycji jest Uniwersytet Śląski w Katowicach – 322,2 mln zł, a na dwunastej Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie – 305,1 mln zł. Warto zauważyć, że jedenaście uczelni z najwyższymi subwencjami może ubiegać się o status uczelni badawczej. Trzynaście uczelni ma subwencję niższą od 50 mln zł. W tym gronie jest 5 AWF-ów, 5 uczelni teologicznych/kościelnych oraz Akademia Techniczno-Humanistyczna w Bielsku-Białej, Akademia Pomorska w Słupsku i Akademia Pedagogiki Specjalnej w Warszawie. Najniższe subwencje – poniżej 10 mln zł – mają: Chrześcijańska Akademia Teologiczna w Warszawie i Papieskie Wydziały Teologiczne w Warszawie i Wrocławiu.

Publiczne uczelnie zawodowe

Najwyższą subwencję w tej grupie dostała PWSZ w Tarnowie – 42,5 mln zł. NA drugim miejscu jest PWSZ w Nowym Sączu – 38 mln zł, a na trzecim PWSZ w Kaliszu – 35,5 mln zł. Pierwsza piątkę uzupełniają: Państwowa Szkoła Wyższa w Białej Podlaskiej – 35,2 mln zł i Państwowa Wyższa Szkoła Techniczno-Ekonomiczna w Jarosławiu – 30,6 mln zł. Pierwszą dziesiątkę uzupełniają publiczne uczelnie zawodowe w Krośnie (29,4 mln zł), Nysie (26,2 mln zł), Legnicy (27,5 mln zł), i Gorzowie Wielkopolskim (23,7 mln zł – wbrew nazwie Akademia im. Jakuba z Paradyża nie spełnia kryteriów uczelni akademickiej). Sześć uczelni otrzymuje poniżej 10 mln zł, a jedna – zaliczone do publicznych uczelni zawodowych Prawosławne Seminarium Duchowne w Warszawie – tylko 646,4 tys. zł.

Instytuty PAN

Subwencję otrzymało w tym roku 68 instytutów Polskiej Akademii Nauk, subwencja korygująca trafiła do 67 jednostek; nie otrzymał jej Instytut Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie. To właśnie on otrzymał największą subwencję – 57 mln. Na kolejnym miejscu z subwencją niższą o ponad 20 mln zł – 34,4 mln zł – jest Instytut Chemii Fizycznej PAN. Trzeci jest Instytut Biologii Doświadczalnej w Warszawie – 33,8 mln zł. W pierwszej dziesiątce są też: Instytut Podstawowych Problemów Techniki (28,7 mln zł), Instytut Biochemii i Biofizyki (28,4 mln zł), Instytut Fizyki (28,3 mln zł), Instytut Chemii Bioorganicznej (23,4 mln zł), Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej (24,1 mln zł), Instytut Rozrodu Zwierząt i Badań Żywności w Olsztynie (17,4 mln zł) i Instytut Niskich Temperatur i Badań Strukturalnych we Wrocławiu (17,2 mln zł). Powyżej 15 mln zł otrzymały Instytut Matematyczny (17,1 mln zł), Instytut Immunologii i Terapii Doświadczalnej (17 mln zł) oraz Instytut Farmakologii (16,5 mln zł). Najniższą subwencję – 1,25 mln zł – otrzymało Europejskie Regionalne Centrum Ekohydrologii.

Instytuty badawcze

Subwencję otrzymało w 2019 r. 108 instytutów badawczych. Najwyższą – 54,9 mln zł – Instytut Lotnictwa, który zgłosił do ostatniej oceny jednostek naukowych najwyższą liczbę pracowników badawczych. W pierwszej dziesiątce znalazły się: Narodowe Centrum Badań Jądrowych (44 mln zł), Centrum, Onkologii w Warszawie (21,2 mln zł), Instytut Techniczny Wojsk Lotniczych (18,6 mln zł), Główny Instytut Górnictwa (15,7 mln zł), Państwowy Instytut Weterynaryjny w Puławach (12,8 mln zł), Instytut Metali Nieżelaznych w Gliwicach (12,8 mln zł), Instytut Technologii Elektronowej (12 mln zł), Instytut Techniki Budowlanej (11,2 mln zł) oraz Instytut Nafty i Gazu w Krakowie (11,2 mln zł). Powyżej 10 mln zł otrzymały jeszcze Instytut Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie (10,9 mln zł) i Państwowy Instytut Geologiczny (10,4 mln zł).

Niepubliczne uczelnie akademickie

Z racji otrzymania kategorii naukowej B lub lepszej subwencję dostaje też 17 niepublicznych uczelni akademickich – łącznie 8,755 mln zł. Nie dziwi, że na czele tej grupy są SWPS Uniwersytet Humanistycznospołeczny (2,8 mln zł) oraz Akademia Leona Koźmińskiego (1,1 mln zł). Trzecie miejsce zajmuje Wyższa Szkoła Informatyki i Zarządzania w Rzeszowie (910 tys. zł), a czwarte Polsko-Japońska Wyższa Szkoła Technik Komputerowych (785,8 tys. zł). Warto zwrócić uwagę na uczelnie, których założycielem jest poznańska spółka Centrum Rozwoju Szkół Wyższych TEB Akademia. Aż 5 uczelni należących do tej grupy kapitałowej otrzymało subwencje o łącznej wartości 781 tys. zł. Najwięcej – Dolnośląska Szkoła Wyższa (448,7 tys. zł). Do grona uczelni niepublicznych, które otrzymały wysokie subwencje, należą też: Krakowska Akademia im. Frycza Modrzewskiego (487,1 tys. zł), Społeczna Akademia Nauk w Łodzi (456 tys. zł), Akademia Ekonomiczno-Humanistyczna w Warszawie (421,6 tys. zł), Uczelnia Łazarskiego (348,6 tys. zł i Akademia WSB w Dąbrowie Górniczej (342,6 tys. zł). Najniższą subwencję – tylko 23,6 tys. zł – otrzymała Wyższa Szkoła Prawa i Administracji Rzeszowska Szkoła Wyższa. I jest to najniższa subwencja przyznana w tym roku.