Finansowanie humanistyki

Konkursy Narodowego Centrum Nauki są jednym z głównych źródeł finansowania projektów z zakresu badań humanistycznych w Polsce. Humaniści mogą starać się o finansowanie we wszystkich stałych konkursach NCN oraz w konkursach międzynarodowych ogłaszanych w ramach konsorcjów. Z tego źródła finansowania badań humaniści mogą korzystać tak długo, jak z NPRH. Jak wyglądało finansowanie humanistyki przez NCN w latach 2011-2018?

W latach 2011-2018 w rozstrzygniętych do tej pory konkursach złożono łącznie niemal 26,7 tys. wniosków z zakresu nauk humanistycznych, społecznych i o sztuce (HS), a prawie 5,2 tys. z nich otrzymało finansowanie na łączną kwotę 1 225 mln zł. Średnia wartość projektu w grupie HS wyniosła zatem 235,5 tys. zł. Wskaźnik sukcesu, tj. odsetek projektów zakwalifikowanych wśród wszystkich wniosków złożonych, wyniósł 19% i jest niższy o 3 punkty procentowe niż w grupie nauk o życiu (NZ) i o 4 punkty procentowe w odniesieniu do nauk ścisłych i technicznych (ST). Ten wskaźnik był jednak różny dla różnych konkursów. W ETIUDZIE wyniósł aż 30%, ale już w PRELUDIUM – 20%, w MAESTRO – 10%, a w POLONEZIE – 7%.

W grupie nauk HS 27% kwoty przeznaczono na finansowanie projektów młodych naukowców w konkursach PRELUDIUM, SONATINA, SONATA, FUGA oraz ETIUDA. Aż 49% projektów HS zakwalifikowanych do finansowania jest kierowanych przez młodych naukowców do 35. roku życia. Aplikacje młodych humanistów i społeczników stanowiły aż 46% ogółu wniosków w tej grupie nauk.

Wnioskodawcy z grupy nauk HS największą liczbę grantów otrzymali w konkursach OPUS i PRELUDIUM. W tychże konkursach złożyli również największą liczbę wniosków. Humaniści w konkursie OPUS zyskali również najwyższą łączną kwotę finansowania (niemal 0,6 mld zł). Stosunkowo wysokie finansowanie zyskali również laureaci konkursów SONATA, SONATA BIS i PRELUDIUM (ponad 0,1 mld zł w każdym z nich).

Wartość projektów HS zakwalifikowanych do finansowania niemal cały czas rośnie. W roku 2011 wyniosła 64 mln zł, by już w 2013 dojść do 171 mln zł. Jedynie w latach 2014-2015 zaobserwować można spadek przyznanej kwoty odpowiednio do 139 i 157 mln zł, który wynika wprost ze zmniejszenia kwoty dotacji celowej przekazanej NCN na realizację zadań. Kwota finansowania grantów wyłonionych w konkursach rozstrzygniętych w 2018 r. w grupie HS – 195 mln zł – jest trzykrotnie wyższa niż kwota przyznana na początku działalności Centrum (2011 r.) i o 12% większa w stosunku do roku 2017 r. (175 mln zł).

Spośród 5183 laureatów grupy nauk HS 4972 beneficjentów podpisało umowy na realizacje projektów (łączna kwota zawartych umów wynosi ponad 1,16 mld zł). Najwięcej beneficjentów reprezentuje uczelnie (86% podpisanych umów). Laureaci afiliowani przez jednostki PAN podpisali 11% umów, przedstawiciele instytutów badawczych 1%.

Wśród uczelni liderem w grupie HS jest Uniwersytet Warszawski – zarówno pod względem podpisanych umów na realizację projektów badawczych, staży i stypendiów (895), jak i wartości tych umów (prawie 226,5 mln zł). Na drugim miejscu znajduje się Uniwersytet Jagielloński (612 umów o wartości ponad 159,2 mln zł), a na trzecim Uniwersytet im. A. Mickiewicza w Poznaniu (382 umowy na kwotę ponad 92,1 mln zł) Wśród instytutów PAN prowadzą Instytut Filozofii i Socjologii PAN (72 umowy o łącznej wartości prawie 26,8 mln zł) oraz Instytut Archeologii i Etnologii PAN (68 podpisanych umów o wartości ponad 25,7 mln zł). W grupie instytutów badawczych liderami są Instytut Pracy i Spraw Socjalnych oraz Instytut Badań Rynku, Konsumpcji i Koniunktur (po 11 projektów o wartości odpowiednio: ponad 2,5 mln zł oraz około 1,9 mln zł).