PZP wciąż niekorzystne dla nauki
Dr inż. Justyna Możejko-Ciesielska z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego, wiceprzewodnicząca Rady Młodych Naukowców, omawiając stanowisko RMN w sprawie nowego projektu ustawy Prawo zamówień publicznych pisze, że należy podnieść próg bagatelności dla zamówień dotyczących badań naukowych oraz odrębnie traktować wszelkie wydatki z poszczególnych projektów badawczych.
Pod koniec stycznia 2019 roku Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii skierowało do konsultacji publicznych rządowy projekt ustawy Prawo zamówień publicznych. Zdaniem Rady Młodych Naukowców zaproponowane regulacje, po wejściu w życie, będą utrudniały rozwój nauki w Polsce. Stosowanie proponowanych przepisów spowoduje konieczność poświęcania przez uczonych dużej ilości czasu na czynności administracyjne zamiast na prowadzenie działalności badawczej. Konieczność wszczęcia czasochłonnych i żmudnych procedur przetargowych utrudni wykonanie planu naukowego zgodnie z harmonogramem realizowanych projektów. W konsekwencji przedłuży to ich realizację oraz opóźni publikowanie i komercjalizowanie otrzymanych wyników. Zamówienia publiczne to ważna forma udziału sektora publicznego w gospodarce, jednakże specyfika jednostkowa zamówień w obszarze nauki i ich znaczenie dla rynku wewnętrznego jest diametralnie inne aniżeli w przypadku administracji publicznej. Rada Młodych Naukowców podkreśla, że zamówienia dokonywane przez jednostki naukowe dotyczą głównie zakupu specyficznych odczynników, zużywalnych materiałów laboratoryjnych oraz wyposażenia pracowni, dlatego też powinny być traktowane w sposób odrębny. Niczym nieuzasadnione skrępowanie administracyjne dla zamówień w sferze nauki bezpośrednio przełoży się na spowolnienie rozwoju naukowego i niewykorzystanie innowacyjnego potencjału kraju.
Projektowane przepisy dotyczące zamówień publicznych w sferze nauki wymagają odformalizowania. Dlatego też Rada Młodych Naukowców proponuje podniesienie tzw. progu bagatelności dla zamówień publicznych w zakresie badań naukowych i prac rozwojowych do 221 000 euro, a więc wartości progowej wskazanej w dyrektywie Parlamentu Europejskiego i Rady Europy (2014/24/UE z dnia 26 lutego 2014 r.). Pozostawienie progu stosowania przepisów ustawy PZP na poziomie 30 000 euro będzie stanowiło znaczącą przeszkodę w realizacji projektów badawczych. Ponadto RMN postuluje, aby próg bagatelności dotyczył z osobna każdego projektu badawczego finansowanego ze środków zewnętrznych. Oznacza to, że jeżeli w okresie ich realizacji wartość zamówienia danego rodzaju nie przekroczy progu bagatelności, to przepisów ustawy nie stosuje się.
Co najważniejsze, Rada Młodych Naukowców uważa, że potrzebna jest jasna wykładnia stosowania przepisów regulujących zamówienia publiczne. Na podstawie obecnych norm prawnych, instytucje naukowo-badawcze stworzyły wewnętrzne regulaminy wykonywania ustawy, określające zasady udzielania zamówień na cele badawcze i rozwojowe. Treść procedur zawartych w tych dokumentach wskazuje na odmienną interpretację ustawy przez poszczególne instytucje naukowo-badawcze. Przykładem może być kwalifikacja zamówień do zakupu bez stosowania przepisów ustawy. Niektóre instytucje odrębnie traktują wszelkie wydatki z projektów badawczych, jednocześnie wskazując, że jeżeli w okresie ich trwania wartość zamówienia danego rodzaju nie przekracza progu bagatelności, to przepisów ustawy nie stosuje się. Jednakże większość podmiotów tę kwotę traktuje jako pulę przeznaczoną na całą instytucję, doprowadzając do sytuacji, że niemalże każdy zakup odbywa się w ramach procedury przetargowej.
Rada Młodych Naukowców z niepokojem obserwuje kierunek zmian w ustawie Prawo zamówień publicznych proponowany przez Ministerstwo Przedsiębiorczości i Technologii. Zwracamy uwagę na fakt, że regulacje prawne dotyczące wydatkowania środków finansowych w systemie zamówień publicznych powinny uwzględniać strategiczne cele państwa, między innymi wzrost innowacyjności, dzięki efektywnym inwestycjom w badania naukowe. Osiągnięcie powyższego celu nie będzie możliwe bez odważnych zmian w ww. ustawie. Tylko odpowiednio ukierunkowane i zarządzane zamówienia publiczne w nauce przyczynią się do wzrostu efektywności oraz konkurencyjności badań naukowych i prac rozwojowych.