Międzynarodowa, osiemnastoletnia
Prof. Bohdan Macukow, przewodniczący Komisji Akredytacyjnej Uczelni Technicznych, pisze o tym, jak środowiskowy zespół polskich specjalistów przyznających akredytacje kierunkom technicznym zdobył międzynarodowe uznanie.
Mija 18 lat nieprzerwanego działania Komisji Akredytacyjnej Uczelni Technicznych (KAUT). Jest to dobra okazja do wspomnień, podsumowania działalności, a także i planów na najbliższe lata.
KAUT rozpoczęła działalność w 2001 r., w okresie dynamicznego wzrostu liczby studentów i uczelni. Środowiska akademickie uznały, że aspiracje młodych ludzi do podejmowania studiów muszą być zaspokojone odpowiednio wysoką jakością kształcenia. Obserwowanej degradacji procesu kształcenia miały przeciwdziałać m.in. środowiskowe komisje środowiskowe. W powołaniu KAUT tkwił zamysł, aby nadana przez nią akredytacja była świadectwem wysokich standardów jakościowych. Myślę, że udało się nam zrealizować postawione zadanie. Co więcej, dzisiaj KAUT jest jedną z nielicznych działających komisji środowiskowych. Zainteresowanie akredytacjami udzielanymi przez komisje środowiskowe znacznie zmalało po powstaniu w 2002 roku Państwowej Komisji Akredytacyjnej (obecnie Polskiej Komisji Akredytacyjnej).
KAUT w pewnym stopniu korzysta z działalności PKA, której akredytacja jest warunkiem koniecznym. Dzięki dokonanej przez PKA analizie spełniania warunków określonych w ustawie i rozporządzeniach, działanie ekspertów KAUT może koncentrować się na wyszukiwaniu cech, które dany program wyróżniają od innych, na poszukiwaniu wartości dodanych, a w ostatnim okresie na analizie spełniania standardów określonych przez organizacje europejskie. Z tych też powodów akredytacje KAUT są brane pod uwagę w rankingu „Perspektyw” wśród kryteriów stanowiących o pozycji uczelni czy kierunku. Podpisaliśmy też z Polską Izbą Inżynierów Budownictwa porozumienie dotyczące wymagań i standardów akredytacji dla kierunku budownictwo. Obecnie podobne standardy staramy się wypracować ze Stowarzyszeniem Elektryków Polskich. Zamierzamy włączać do prac komisji ekspertów reprezentujących racje i doświadczenie pracodawców i organizacji zawodowych.
Największym sukcesem, który spowodował znaczący wzrost zainteresowania uczelni akredytacjami KAUT jest uzyskanie w roku 2013 od European Network for Accreditation of Engineering Education uprawnienia do nadawania razem z certyfikatem KAUT europejskiego certyfikatu EUR-ACE® Label. W ten sposób polska akredytacja środowiskowa zyskała międzynarodowy charakter. KAUT jest jedną z 16 komisji nadających wyróżnienie EUR-ACE® Label, a dzięki porozumieniu z 2014 roku komisja uzyskała możliwość przeprowadzania akredytacji także w innych krajach Europy, a nawet świata.
W okresie ostatnich 5 lat KAUT przyznała niemal 100 akredytacji. Znaczący wzrost zainteresowania akredytacjami EUR-ACE® Label przyniósł uruchomiony w 2017 roku przez MNiSW projekt „Akredytacje zagraniczne”. Stworzono katalog około 60 międzynarodowych certyfikatów, których uzyskanie może być wsparte środkami ministerstwa. Dla kierunków technicznych są to m.in ABET i EUR-ACE® Label. Do chwili obecnej ministerstwo zaakceptowało około 170 wniosków uczelni o dofinansowanie akredytacji zagranicznych, w tym około 60 wniosków o akredytacje EUR-ACE® Label.
Obecnie przed KAUT, podobnie jak przed całą społecznością akademicką, stoją nowe wyzwania. Ustawa 2.0 prowadzi do daleko idących zmian zarówno w samej strukturze uczelni, w zadaniach i uprawnieniach jej jednostek organizacyjnych, jak w sposobie prowadzenia dydaktyki. KAUT musi dostosować swoje standardy akredytacji, swoje dokumenty, ale przede wszystkim swoje metody działania do nowych warunków prawnych i organizacyjnych szkół wyższych. Pracy wiele, a czasu bardzo mało.
Dotychczas ocenialiśmy program kształcenia prowadzony przez konkretny wydział (czasem wspólnie z innymi jednostkami), badaliśmy działalność naukową jednostki, jej uprawnienia naukowe itp. O ile kształcenie pewnie w dalszym ciągu będzie prowadzone na wydziałach, o tyle uprawnienia naukowe przechodzą na poziom uczelni, a nowe, znacznie szersze od poprzednich dyscypliny naukowe obejmować będą pracowników z wielu różnych jednostek. Uważamy w KAUT, że trzeba będzie położyć jeszcze większy nacisk na zgodność profilu naukowego kadry nauczającej z dyscypliną (bądź tzw. dyscypliną wiodącą), do której jest przypisany akredytowany program. Podobnie, większy nacisk trzeba będzie skierować na aspekty programu, efekty kształcenia, które są w EUR-ACE® Framework Standards and Guidelines uznane za bardzo ważne dla przyszłych inżynierów, a które w naszym krajowym ustawodawstwie są raczej pomijane. Te obszary to m.in.: analiza i projektowanie inżynierskie czy praktyka inżynierska. Certyfikaty KAUT powinny podkreślać specyfikę kształcenia w zakresie nauk technicznych, pozwalać uczelniom na ukazanie ich własnej wizji rozwoju, podkreślenie swojej tożsamości, odmienności, oryginalności, kreatywności, ale i konkurencyjności.