Ambasadorzy jakości kształcenia

W badaniach i szkoleniach, w których analizowano świadomość monitorowania i zapewniania jakości kształcenia, wzięło udział 240 studentów i doktorantów z 10 uczelni. Dla większości decydujące znaczenie ma kadra prowadząca zajęcia, jej umiejętności dydaktyczne, zaangażowanie oraz aktualność i przydatność przekazywanej wiedzy. Co ciekawe, samo przygotowanie merytoryczne prowadzącego nie jest dla nich tak ważne, jak braki w jego warsztacie. Wśród tych ostatnich najczęściej wymieniali: nieumiejętność odpowiedzi na pytania czy wytłumaczenia zagadnienia w inny sposób niż to zwykli robić, niestosowanie impostacji głosu i utrzymywania kontaktu ze studentami, a nawet widoczne wypalenie zawodowe i brak motywacji. Mimo że powinno to skutkować reakcją władz wydziału czy uczelni, to – zdaniem studentów – na przeszkodzie staje wartość naukowa danego pracownika czy też jego „niezbędność” dla formalnych uprawnień dotyczących prowadzenia kierunku studiów.

Uczestnicy projektu bez wahania wskazywali, że kształcącą ich kadrę stanowią w większości praktycy, ale – o dziwo – prawie nikt nie potrafił powiedzieć, na jakim profilu, praktycznym czy ogólnoakademickim, studiuje. Lepsze oceny zebrały zajęcia praktyczne – prowadzone na zasadzie analizy przypadku – lecz nie negowano zasadności tych o charakterze teoretycznym. Zwrócono jednak uwagę na ich aktualność: „z dużą łatwością jesteśmy w stanie wskazać tych, którzy od lat bazują na tych samych materiałach i książkach” – twierdzili studenci. Przywoływali też wykładowców, którzy odnoszą się do nich w sposób lekceważący, wywyższają się (powołując się na stopnie i tytuły naukowe) oraz swoim zachowaniem (spóźnianie się, brak kontaktu, brak odpowiedzi na pytania) okazują brak kultury. Zdarzają się też i tacy, którzy oceniają w sposób pozamerytoryczny czy wręcz – zdaniem studentów – niesprawiedliwie (kierując się sympatią lub nastrojem), zmieniają zasady zaliczenia przedmiotu lub zakres wymaganego materiału.

Jednym z kluczowych elementów wpływających na jakość kształcenia jest plan studiów. Biorący udział w warsztatach nie mieli co do tego aspektu większych zastrzeżeń, choć przyznawali, że ze względu na zbyt dużą liczbę godzin jednego dnia, zbyt długie okienka oraz blokowanie zajęć, plan można było ułożyć inaczej. Ich uwadze nie uszedł także brak odpowiedniej infrastruktury do prowadzenia zajęć (zbyt małe sale, nieergonomiczne ławki i krzesła, złe oświetlenie, brak narzędzi multimedialnych, itd.), poprawy – ich zdaniem – wymaga również polityka informacyjna zarówno na linii prowadzący – studenci, jak i administracja – studenci).

W kwestii wpływu na jakość kształcenia w zasadzie wszyscy wymieniali popularne ankiety studenckie, przy czym wyrażano wątpliwości co do ich skuteczności, nie mówiąc już o braku informacji zwrotnej o działaniach podjętych przez władze uczelni w ich wyniku. Studenci mieli problem, by podać przykłady działań, które umożliwiłyby im partycypację w projektowaniu oferty studiów, zapewnianiu jakości kształcenia oraz stałym udziale w rozwoju uczelni.

Autorzy raportu zwracają uwagę, że wśród czynników warunkujących jakość kształcenia uczestnicy warsztatów uwzględnili również swoją rolę, a więc zaangażowanie w studia, przygotowanie studentów pierwszego roku, odpowiedzialny udział w kształceniu oraz napiętnowanie ściągania i plagiatów. „Krytyczne spojrzenie na znaczenie swojej grupy w procesie studiowania pokazuje, że są gotowi do odpowiedzialnego uczestniczenia w procesie zapewniania jakości kształcenia” – czytamy.

Za przykłady dobrych praktyk uznano m.in. grę międzywydziałowa pod hasłem „Liczymy ankiety!” na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, publikowany na Uniwersytecie w Białymstoku informator studencki zawierający prawa i obowiązki studenta, a także plebiscyt na Uniwersytecie Jagiellońskim, w którym studenci wybierają osoby najbardziej zasłużone dla społeczności akademickiej, w tym najlepszego dydaktyka i pracownika administracyjnego.