Trzy granty dla Polaków

Drugi raz w 13-letniej historii przyznawania EMBO Installation Grants nagrodzono tercet naukowców z Polski. Poprzednio taka sytuacja miała miejsce w inauguracyjnym rozdaniu w 2006 roku. Teraz wśród 10 laureatów z Czech, Estonii, Portugalii i Turcji znaleźli się: dr Anna Karnkowska z Uniwersytetu Warszawskiego, dr Michał R. Szymański z Uniwersytetu Gdańskiego oraz dr inż. Łukasz Piątkowski z Instytutu Chemii Fizycznej PAN. Otrzymają oni po 50 tys. euro rocznie przez okres 3–5 lat na utworzenie niezależnej grupy badawczej i prowadzenie innowacyjnych badań.

Dr Anna Karnkowska pracuje w Zakładzie Filogenetyki Molekularnej i Ewolucji na Wydziale Biologii UW oraz w grupie badawczej Mikroorganizmów Eukariotycznych Centrum Nauk Biologiczno-Chemicznych, gdzie zajmuje się m.in. jednokomórkowymi eukariontami, zwanymi protistami.

– Dzięki nim możliwe będzie zrozumienie ewolucji komórki eukariotycznej. Zamierzam poznać ich znaczenie dla funkcjonowania innych organizmów i całych ekosystemów – zapowiada realizację projektu „Evolution of phototrophy in eukaryotes”.

W 2018 roku otrzymała stypendium ministra nauki i szkolnictwa wyższego dla wybitnych młodych naukowców, w 2017 – Bedřich Hrozný Award przyznawaną za osiągnięcia naukowe, a w 2015 – Holz-Conner Travel Award Międzynarodowego Towarzystwa Protistologów. W trakcie pierwszego stażu podoktorskiego na Uniwersytecie Karola w Pradze (2013-2015) była członkiem zespołu, który odkrył pierwszą komórkę eukariotyczną pozbawioną mitochondrium. Na drugim – w University of British Columbia w Vancouver (2016) – kontynuowała badania beztlenowych protistów, analizowała genom oraz rekonstruowała metabolizm i zredukowane mitochondria pasożyta dziesiątkującego populację ostryg.

Dr Michał R. Szymański jest kierownikiem Pracowni Biologii Strukturalnej na Międzyuczelnianym Wydziale Biotechnologii UG i GUM. Po uzyskaniu w 2011 roku prestiżowego stypendium Jeane B. Kempner Postdoctoral Fellowship rozpoczął pracę na Wydziale Biochemii i Biologii Molekularnej oraz Wydziale Farmakologii The University of Texas Medical Branch (Galveston, USA). Jest laureatem grantów NCN i FNP. Koncentruje się na badaniu struktury enzymów odpowiedzialnych za replikacje i naprawę materiału genetycznego, zarówno w komórkach ludzkich, jak również u wirusów i bakterii.

– Uszkodzenia mitochondrialnego DNA powodujące mutacje, przyczyniają się do dysfunkcji mitochondriów, co jest związane nie tylko z procesami starzenia, ale także z wieloma zespołami chorobowymi o złożonej etiologii. Zrozumienie mechanizmów naprawy może się przyczynić w przyszłości do skuteczniejszego rozpoznawania i leczenia nowotworów, cukrzycy czy choroby Alzheimera – tłumaczy istotę projektu „Structural basis for DNA repair in human mitochondria”.

Dr Łukasz Piątkowski jest absolwentem Wydziału Fizyki Technicznej Politechniki Poznańskiej. Stopień doktora nauk fizycznych otrzymał na Uniwersytecie Amsterdamskim. W latach 2012-2016 odbył staż podoktorski w Instytucie Nauk Fotonicznych ICFO w Barcelonie, gdzie wykorzystując paletę metod mikroskopii fluorescencyjnej zajmował się ultraszybkimi procesami w pojedynczych cząsteczkach o znaczeniu biologicznym. Specjalizuje się w spektroskopii oraz mikroskopii układów o znaczeniu biologicznym. Grant EMBO otrzymał na projekt „The role of hydration in cell membrane organization”, w którym zamierza określić strukturę nawodnienia błon komórkowych, jej (nie)jednorodność oraz wpływ, jaki warstwa wody ma bezpośrednio w kontakcie z błoną komórkową na jej strukturę w skali nanometrowej.

– Związek pomiędzy strukturą nawodnienia a efektem niedopasowania hydrofobowego uważany jest za jeden z mechanizmów definiujących architekturę oraz funkcjonalność błon komórkowych – wyjaśnia.

Od 2016 roku w Instytucie Chemii Fizycznej PAN Ł. Piątkowski kieruje projektem badawczym NCN. Jest również laureatem programu First Team FNP.

Międzynarodowa Organizacja Biologii Molekularnej zrzesza ponad 1800 wybitnych naukowców zajmujących się naukami przyrodniczymi w Europie i poza jej granicami. Głównym jej celem jest wspieranie utalentowanych naukowców na wszystkich etapach ich kariery, stymulowanie wymiany informacji oraz pomoc w tworzeniu środowiska badawczego, w którym mogą oni osiągać najlepsze wyniki w swojej pracy.