Zmiany, zmiany

Nowy podział nauki na dziedziny i dyscypliny to jeden z istotniejszych aktów wykonawczych ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, uważają „Aktualności Uniwersytetu Przyrodniczego w Lublinie” (nr 5/2018). Dlatego ta właśnie tematyka stanowi wiodący wątek rozmowy z rektorem UP w Lublinie prof. dr. hab. Zygmuntem Litwińczukiem.

Interlokutor zwraca uwagę na wprowadzoną zapisami Ustawy 2.0 klasyfikację obowiązującą w obszarze nauk rolniczych. W tej chwili dziedzina składa się z 5 dyscyplin: rolnictwa i ogrodnictwa, nauk leśnych, zootechniki i rybactwa, weterynarii oraz technologii żywności i żywienia. Skonsolidowanie dotychczas funkcjonujących samodzielnie, agronomii oraz ogrodnictwa w jedną dyscyplinę o nazwie rolnictwo i ogrodnictwo, wymogło na lubelskiej uczelni wprowadzenie koniecznych zmian organizacyjnych. W celu dopasowania do obowiązujących wytycznych połączony zostanie Wydział Agrobioinżynierii z Wydziałem Ogrodnictwa i Architektury Krajobrazu, przy czym większość jednostek tego drugiego przejdzie do Wydziału Agrobioinżynierii, który prawdopodobnie otrzyma nazwę Wydział Rolnictwa, Ogrodnictwa i Agrobioinżynierii. Z kolei jednostki, które nie znajdą się w tym obszarze, przejdą do nowego podmiotu związanego z dyscypliną nauk biologicznych.

Kolejne modyfikacje zaistnieją w strukturze naukowo-dydaktycznej. Nastąpi bowiem czytelne rozgraniczenie obu tych stref. Praca dydaktyczna prowadzona będzie w ramach wydziałów, natomiast naukową zajmą się jednostki podstawowe, czyli katedry oraz instytuty, gdzie kierowane będą środki przeznaczone na finansowanie tego typu działalności. Istotne będzie także opracowanie nowej strategii rozwoju uczelni, powołanie Rady Uczelni, a także reorganizacja Centrum Nauki, które powiększone zostanie o zespół zajmujący się ewaluacją dyscyplin i nadawaniem stopni naukowych. Zdaniem prof. Litwińczuka, nowe prawo zapewnia każdej uczelni możliwość wyboru własnej drogi, a co za tym idzie – wprowadzanie rzeczywistych zmian.

Krytycznie o nowej ustawie

Uznanie etosu nauczyciela akademickiego oraz opracowanie koncepcji szkolnictwa wyższego na fundamentach idei dążenia do prawdy, to jedne z ważniejszych postulatów wysuwanych przez Krajową Sekcję Nauki NSZZ „Solidarność” w stosunku do zapisów Ustawy 2.0. Jak dalece jej ostateczny kształt odbiega od wnioskowanych propozycji szczegółowo informują „Wiadomości KSN Solidarność” (nr 7-8/2018).

W obszernej polemice z wprowadzonymi regulacjami nowoutworzonego aktu normatywnego postawione zostały zarzuty wszystkim wpływającym na jego ostateczny kształt ekipom rządzącym, które obciąża się zmianą systemu wartości oraz brakiem reakcji na prezentowane przez różne środowiska głosy krytyczne. W efekcie tak prowadzonych działań powstały m.in. przepisy, które gwarantują wyłącznie w teorii autonomię uczelni, w praktyce zaś doprowadzić mają do niepodzielnej i niepodważalnej władzy rektora. Wyraźnie widoczne w sektorze polskiej nauki, zdaniem KSN „Solidarność”, neoliberalizm oraz komercjalizacja nie mają dobrego wpływu na jedność środowisko akademickiego, doprowadzają bowiem do niepotrzebnych podziałów i animozji. Optymalnym rozwiązaniem byłby wg związkowców, po pierwsze powrót do wartości etosu i posłannictwa, po drugie dokonanie konkretnych zmian w otoczeniu społecznym i politycznym. Koncentracja na rzetelności, a także budowanie zawodowej więzi pozwolą stworzyć wspólnotę akademicką, dla której nadrzędną ideą będzie ludzka godność oraz prawda.

Dostosowanie wymaga wysiłku

Ustawa 2.0 wprowadza wiele zmian w świecie polskiego szkolnictwa wyższego. O wpływie nowego aktu normatywnego na środowisko uczelni zawodowych opowiada w rozmowie z magazynem Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Koninie „Szkiełkiem i Okiem” (nr 1/2018) jej rektor, prof. dr hab. Mirosław Pawlak.

Interlokutor podkreśla, że zawarte w Konstytucji dla Nauki rozwiązania w o wiele większym stopniu dotkną uczelnie akademickie, niż PWSZ-ety. Nie znaczy to oczywiście, że te ostatnie nie będą musiały podejmować działań dostosowujących szkoły do ustawowych uregulowań, ale z pewnością będą miały na to więcej czasu. Konińska uczelnia np. dopiero w roku akademickim 2019/2020 planuje wprowadzenie radykalnych zmian. Bieżący rok natomiast ma być wykorzystany jako czas niezbędny do wypracowania przyszłych rozwiązań.

W okresie przygotowawczym prace skoncentrują się m.in. na opracowaniu nowego statutu, regulaminu organizacyjnego oraz regulaminu studiów. Najważniejszy z nich jest, zdaniem prof. Pawlaka, statut. W nim bowiem znajdą się zapisy regulujące podział organizacyjny całej uczelni. Prace nad dokumentem muszą zostać zakończone w odpowiednim terminie, tak by wiosną przyszłego roku został on przyjęty przez senat, a od 1 października 2019 r. uczelnia zaczęła działać w ramach nowej struktury.

Prof. Pawlak dzieli się także informacjami dotyczącymi aktywności oraz planów jedynego związku istniejącego wśród państwowych wyższych szkół zawodowych, czyli funkcjonującego od lipca br. Związku Wielkopolskich Publicznych Uczelni Zawodowych.