To nie takie proste
Kamil Nagrodzki , współtwórca najdłużej funkcjonującego w Polsce systemu wspomagającego weryfikację oryginalności tekstu oraz prezes Zarządu Plagiat.pl, pisze o złożoności systemów antyplagiatowych i możliwości integracji systemów Plagiat i JSA.
Wraz z wejściem w życie nowego Prawa o szkolnictwie wyższym i nauce zmienią się m.in. zapisy dotyczące ochrony antyplagiatowej. Główną zmianą jest utworzenie tzw. Jednolitego Systemu Antyplagiatowego (art. 351 i 356), który ma być obowiązkowo stosowany przez każdą uczelnię niezależnie od profilu kształcenia czy też liczby studentów, i to zarówno w odniesieniu do prac dyplomowych, jak i rozpraw doktorskich (art. 188).
Jednolity System Antyplagiatowy, zgodnie z aktualnymi zapowiedziami jego twórców, ma być gotowy w pełnej i przetestowanej wersji pod koniec roku. Ma porównywać sprawdzane prace z Ogólnopolskim Repozytorium Pisemnych Prac Dyplomowych oraz z polskojęzycznymi stronami internetowymi. W dalszej perspektywie możliwe ma też być uwzględnienie w porównaniach anglojęzycznej Wikipedii. Ewolucja systemu w kierunku umiędzynarodowienia wynika ze spodziewanego wzrostu liczby prac pisanych w językach obcych i bazujących na materiałach w językach innych niż polski. W obecnej wersji JSA na to wyzwanie jednak nie odpowiada.
Problemem może się okazać czas, którego zostało już bardzo niewiele, bo zgodnie z prawem wszystkie prace muszą być sprawdzone w JSA już podczas najbliższej sesji zimowej. Przetestowanie i oddanie systemu na koniec roku to dopiero pierwszy krok do procesu weryfikacji antyplagiatowej. Kolejnym jest przeszkolenie użytkowników bądź integracja z systemem LMS.
JSA wymagać będzie posługiwania się kodami POL-on studentów, promotorów i recenzentów. Tajemnicą poliszynela jest fakt, że identyfikatory te nie są stosowane na co dzień. Przy braku integracji systemu dziekanatowego z JSA, z kodów POL-on nie tylko trzeba będzie jednak systematycznie korzystać, ale i ręcznie je przepisywać, licząc się z tym, że każda ewentualna pomyłka oznacza problemy. Pełna integracja Jednolitego Systemu Antyplagiatowego z LMS jest de facto niezbędna.
Kwestią otwartą pozostaje też sama zawartość ORPPD. Nie każdy dokument w repozytorium posiada na przykład warstwę tekstową, która umożliwia porównanie z nim innej pracy i nie wszystkie uczelnie wprowadziły już do ORPPD swoje archiwalne prace. Niezależnie od stanu repozytorium stosowanie Jednolitego Systemu Antyplagiatowego będzie obowiązkowe od 2019 roku. Nawet najlepszy i najbardziej nowatorski mechanizm niewiele jednak wykaże, jeśli będzie sprawdzał prace tylko z ograniczonymi zasobami.
W Plagiat.pl sprawdzamy dokumenty nie tylko z bazą prac, ale również z polskimi i zagranicznymi stronami internetowymi, niezależnie od ich języka czy daty publikacji. Chcąc realnie weryfikować samodzielność twórczego wkładu danego autora, porównujemy też jego pracę z naszą własną bazą kilku milionów tekstów, które niekoniecznie są w internecie dostępne oraz z bazą kilkuset tysięcy prac dyplomowych. Umożliwiamy uczelniom przystąpienie do unikalnego, nie tylko na skalę Polski, programu wymiany baz. Każdy jego członek może bez problemu sprawdzać prace z dokumentami udostępnionymi przez inne szkoły wyższe. Niektórzy nasi klienci korzystają z tej możliwości już od 2003 roku.
Tymczasem twórcy JSA z pewnością czują presję wywołaną terminami oraz ogromem zadań, z jakimi wiąże się opracowanie całego systemu antyplagiatowego. Kilkanaście miesięcy na stworzenie odpowiedniego systemu, to naprawdę niewiele czasu. My stworzyliśmy pierwszą wersję naszego rozwiązania ponad 16 lat temu i od tego czasu nieustannie je udoskonalamy i rozwijamy. Cały czas nad utrzymaniem, zabezpieczaniem i wzbogacaniem systemu o nowe możliwości pracuje zespół dedykowanych programistów.
Skuteczność procedur wspomagających podnoszenie jakości kształcenia poprzez weryfikację antyplagiatową zależy m.in. od odporności systemu na próby obejścia oraz czytelności prezentacji raportu podobieństwa. Dodatkowo, przy tak dużej liczbie użytkowników niezwykle istotne stają się: łatwość obsługi, wsparcie klientów oraz rozwój. Brak bieżącej obsługi może oznaczać, że w sytuacjach większego obciążenia nikt tego systemu nie usprawni ani też nie wspomoże autora pracy lub pracownika uczelni w przeprowadzeniu procedury na czas.
Rozważając problematykę skuteczności systemu do ochrony własności intelektualnej warto też zwrócić uwagę na realny kontakt z autorami i bieżące wsparcie użytkowników. Mimo, że współpracujemy w tej chwili z ponad 300 uczelniami w kilkunastu krajach na kilku kontynentach, to wciąż ponad połowa szkół wyższych, dla których świadczymy usługi, to uczelnie polskie. Każda z nich, niezależnie od wielkości czy liczby sprawdzanych prac, ma u nas dedykowanego opiekuna, który nie tylko jest dostępny, ale dzięki regularnemu kontaktowi wie, jakie są potrzeby i ewentualne problemy danej szkoły.
Większych bądź mniejszych perturbacji spowodowanych wprowadzeniem Jednolitego Systemu Antyplagiatowego prawdopodobnie nie uda się uniknąć. Zadanie, jakie postawiono przed twórcami JSA, samo w sobie nie jest szczególnie trudne, ale z pewnością bardzo pracochłonne. Realizując idee, które początkowo wydają się proste, napotyka się bowiem na niezliczoną liczbę szczegółowych problemów do rozwiązania i ostatecznie komplikujących to wydawałoby się proste zadanie.
Dlatego też mając na względzie jakość kształcenia oraz ochronę poczynionych już przez współpracujące z nami uczelnie inwestycji, w postaci chociażby przeprowadzonych szkoleń oraz wdrożonych procedur, jesteśmy gotowi w pełni zintegrować nasz system z JSA. Plagiat.pl może pośredniczyć w wysyłaniu prac do Jednolitego Systemu Antyplagiatowego, co usprawniłoby cały proces oraz ograniczyło koszty wdrożenia JSA. Wykorzystany zostałby bowiem fakt znajomości procedur i systemów, które już funkcjonują na uczelniach i nie muszą być od początku tworzone oraz wdrażane.
Obowiązek korzystania z JSA nie wyklucza bowiem używania innych systemów wspomagających weryfikację treści. Natomiast samo połączenie dwóch systemów nie jest niczym skomplikowanym. Korzyścią z takiego rozwiązania jest też możliwość podwójnej weryfikacji danej pracy w dwóch systemach, a co za tym idzie posiadania dwóch raportów wykazujących źródła zapożyczeń. Jeśli jeden system nie wykaże np. braku oznaczenia cytatu pochodzącego z mniej popularnego źródła, może to zrobić drugi system. Możliwe jest nawet połączenie obu raportów w jeden i wskazanie wyników obu analiz na jednym dokumencie. Bazując na naszych doświadczeniach w realizacji wysyłania prac do ORPPD, integracja z JSA może znacząco usprawnić wypełnienie nowego obowiązku na współpracujących z Plagiat.pl uczelniach. ?