Starożytny Egipt oczami badaczy

Wioletta Bielecka

Hieronim Kaczmarek stworzył niezwykłe dzieło zawierające dziesięć biografii osób, które zajmowały się badaniem cywilizacji starożytnego Egiptu i w znacznym stopniu przyczyniły się do poszerzania i upowszechnienia wiedzy na ten temat. Sam autor już we wstępie deklaruje, że ów zbiór nie jest kompletny i w przyszłości planuje poświęcić szersze studia także innym postaciom historycznym zajmującym się ową problematyką.

Przedświt polskiej egiptologii stanowi zbiór tekstów po części publikowanych już wcześniej w czasopismach i monografiach jednak uzupełnionych o nowe ustalenia. Celem dzieła jest ukazanie sylwetek postaci historycznych, pisarzy i uczonych działających w XVII, XVIII i XIX wieku. Wszystkie zdobyte przez nich osiągnięcia spisano i w przystępny sposób przedstawiono w omawianej lekturze.

Nie da się ukryć, że najnowsza książka Hieronima Kaczmarka to dzieło idealnie wpisujące się w poczet literatury specjalistycznej. Niewielkie bowiem grono badaczy zajmuje się problematyką cywilizacji starożytnego Egiptu. Już w pierwszych słowach wstępu autor jasno przedstawia istotę egiptologii - zagadnienia, które jest przedmiotem jego badań.

Zaprezentowani w utworze badacze skupili się w swojej pracy przede wszystkim na osiągnięciach cywilizacyjnych starożytnego państwa. Jedynie Jan Jonston, od którego autor rozpoczyna zbiór szkiców, próbował mierzyć się z historią Egiptu. Inni uczeni ograniczyli się wyłącznie do opisania ciekawostek dotyczących m.in. piramid czy specyfiki egipskiego pisma. Warto w tym miejscu zauważyć, że zbiór tekstów biograficznych zawartych w książce Kaczmarka dotyczy epoki przed odczytaniem hieroglifów.

Poszczególne rozdziały omawianej lektury poświęcone zostały prezentacji sylwetek pisarzy i naukowców, którzy większość swojego życia poświęcili badaniom nad cywilizacją starożytnego Egiptu. Ów zbiór uporządkowany został według określonego schematu. Każdy tekst zawiera szczegółową biografię danej postaci oraz charakterystykę jej badań.

Wiedza, którą przekazuje autor, jest wiedzą specjalistyczną, aczkolwiek zaprezentowaną w przystępny sposób. Wartości recenzowanej pozycji dodaje prosty w odbiorze język dzieła, który ułatwia zrozumienie zawartej w tekście, niekiedy trudnej problematyki. Autor, gromadząc badania poszczególnych postaci historycznych nad starożytnym Egiptem, niejednokrotnie pokusił się o ocenę ich pracy. Wielu uczonych opisanych w dziele wykorzystywało te same źródła historyczne dotyczące omawianej problematyki. Większość z nich posługiwała się pracami greckiego historyka Herodota z Halikarnasu czy Plutarcha z Cheronei. Wśród nowożytnych autorów w znacznej mierze cytowano niemieckiego jezuitę Atanazego Kirchera.

Autorzy omówieni w zbiorze zajmowali się różnymi aspektami cywilizacji starożytnego Egiptu. Przykładowo Benedykta Chmielowskiego, autora Nowych Aten , interesowała przede wszystkim tematyka geograficzna, ale także zawarł w swoim dziele wiedzę językoznawczą, przyrodniczą, historyczną oraz religioznawczą. Jan Jonston natomiast zajął się w znacznej mierze badaniem historii cywilizacji starożytnego Egiptu. Podobne przykłady można mnożyć. Jak widać zakres wiedzy dotyczący istoty egiptologii jest tak obszerny, że każda zaprezentowana w książce postać znalazła odrębny aspekt, któremu poświęciła większość swojej pracy.

Dzieło Hieronima Kaczmarka jest bez wątpienia niezwykłe. Treści, jakie przekazuje autor, bogate są w wiele cennych informacji. Z czystym przekonaniem mogę polecić ową pozycję nie tylko osobom interesującym się omawianą problematyką, lecz także wszystkim, którzy chcą poszerzyć swą wiedzę na ten temat.

Wioletta Bielecka
Hieronim KACZMAREK, Przedświt polskiej egiptologii – szkice biograficzne , Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego, Szczecin 2018.