Raport o potrzebach

Prawie 80% respondentów chciałoby znaleźć zatrudnienie na polskich uczelniach czy w instytutach badawczych i przyczyniać się do rozwoju polskiej nauki, z kolei aż 65,4% rozważa wyjazd za granicę, jeśli nie znajdzie odpowiadającej ich aspiracjom pracy w kraju – wynika z badania społecznego Potrzeby i oczekiwania młodych naukowców związane z rozwojem zawodowej kariery naukowej przeprowadzonego na zlecenie Krajowego Punktu Kontaktowego Programów Badawczych UE.

Największą barierę w rozwoju kariery na rynku krajowym stanowi dla nich mała liczba ofert pracy w sektorze akademickim, niskie zarobki oraz czasowe umowy o pracę. Dodatkowym utrudnieniem jest organizacja i warunki pracy na uczelni, nadmierne obciążenie dydaktyką, struktura studiów doktoranckich oraz podejście do młodej kadry. Respondenci akcentują potrzebę regularnej i rzetelnej oceny pracownika, planowanie zadań z odpowiednim wyprzedzeniem, autentyczne wsparcie ze strony uczelni i bardziej doświadczonych kolegów oraz odpowiednie wynagrodzenie za wykonywaną pracę, umożliwiające założenie i utrzymanie rodziny.

Młodzi naukowcy pracują głównie w sektorze akademickim. Uważają, że poza nim nie ma dla nich ofert pracy, m.in. dlatego, że nie dysponują oni pożądanymi kompetencjami lub doświadczeniem, w tym praktycznym. Pracując w sektorze nieakademickim chcieliby przy tym w dalszym ciągu kontynuować swoją pasję i karierę naukową. Tylko 14% z nich ma pracę łączącą oba sektory, co umożliwia im radzenie sobie z praktycznymi problemami, poszukiwanie innowacyjnych rozwiązań oraz doświadczanie teorii w praktyce.

Ze zgromadzonych ankiet wynika, że szczególnie osoby będące na początku kariery naukowej nie zdają sobie sprawy z jej wieloaspektowości i różnorodności elementów, z jakich się ona składa. Często uważają, że jak najszybsze zdobycie jakiegokolwiek samodzielnego grantu i wyjazd za granicę jest podstawą dalszych sukcesów. W konsekwencji koncentrują się na przeszukiwaniu ofert i zdobywaniu wiedzy z pisania wniosków, mniejszą uwagę zwracając na inne elementy, które mogłyby pomóc w uzyskaniu atrakcyjnych stypendiów i grantów badawczych, w tym szkoleń z zakresu umiejętności miękkich (zostały ocenione jako umiarkowanie przydatne).

Zresztą właśnie niski wskaźnik sukcesu w uzyskiwaniu grantów i stypendiów respondenci uznają za główną barierę wyjazdu za granicę. Oceniają, że pod względem językowym i merytorycznym są gotowi do podjęcia takiego wyzwania i tylko sytuacja rodzinna może ich powstrzymać.

W badaniach najliczniej reprezentowani byli doktoranci (60%), następnie doktorzy (18,7%) i doktorzy habilitowani (12,2%). Większość respondentów stanowiły kobiety (52,8%). Osoby biorące udział w badaniu reprezentowały przede wszystkim szkoły wyższe (73,6%) oraz instytuty badawcze (24,5%). Najliczniej reprezentowane były (możliwość wielokrotnego wyboru): nauki ścisłe (38,4%), przyrodnicze (37,9%) i techniczne (37,3%); rzadziej społeczne (20%) czy humanistyczne (12,4%). W analizie uwzględniono odpowiedzi udzielone przez 477 pytanych. Badanie przeprowadzono między 23 października a 20 listopada 2017 roku.