Osiem grantów dla Polaków

W ostatnim konkursie Europejskiej Rady Badań Naukowych ośmioro polskich naukowców zdobyło ERC Starting Grants. Czworo z nich pracuje w zagranicznych instytucjach naukowych, a czworo w instytucjach krajowych i tam będzie realizować swoje badania finansowane z funduszy ERC.

W zagranicznych instytucjach naukowych rozwijają karierę naukową i będą realizować właśnie uzyskane granty ERC doktorzy: Anna Baranowska-Rataj, Edyta Roszko, Piotr Didyk i Łukasz Grabowski.

Dr A. Baranowska-Rataj , socjolog demograf, absolwentka i doktorantka Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, która pracuje w Szwecji na Uniwersytecie Umea dzięki grantowi Mobilność Plus MNiSW, uzyskała od ERC środki na realizację projektu naukowego „The effects of unemployment on health of family members”.

Dr E. Roszko jest absolwentką Instytutu Etnologii na Uniwersytecie Łódzkim. Tuż po magisterium na UŁ wyjechała na studia doktoranckie do Wietnamskiej Akademii Nauk. Doktorat zrobiła w Niemczech. Potem rozwijała karierę akademicką w wielu krajach świata, m.in. na Tajwanie i Wielkiej Brytanii. Ostatnio związana jest z duńskim Uniwersytetem w Kopenhadze, gdzie będzie realizować projekt „Transoceanic Fishers: Multiple mobilities in and out of the South China Sea”, finansowany przez ERC.

Dr Piotr Didyk jest informatykiem, absolwentem Uniwersytetu Wrocławskiego. Karierę naukową rozwijał pod kierunkiem uczonych polskich pracujących za granicą: doktorat obronił u prof. Karola Myszkowskiego w Niemczech na Uniwersytecie w Saarland i w Instytucie Maxa Plancka; na postdoku był u prof. Wojciecha Matusika w MIT. Obecnie jest profesorem na niedużym, młodym Universita della Svizzera italiana w Lugano w Szwajcarii, gdzie zrealizuje za pieniądze ERC projekt „Perceptually-Driven Optimizations of Graphics Content for Novel Displays”.

Dr Łukasz Grabowski jest matematykiem. W 2008 r. ukończył studia na Uniwersytecie Szczecińskim. Trzy lata później obronił doktorat na Uniwersytecie w Getyndze. W latach 2011-16 pracował naukowo w Imperial College London oraz uniwersytetach w Oxford i Warwic. Obecnie na Uniwersytecie w Lancaster w Wielkiej Brytanii z grantu ERC zrealizuje projekt „Limits of Structures in Algebra and Combinatorics”.

Granty ERC w polskich instytucjach naukowych będą realizowali doktorzy: Magdalena Winiarska z Zakładu Immunologii Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego, Piotr Achinger z Instytutu Matematycznego Polskiej Akademii Nauk, Michał Németh z Zakładu Filologii Węgierskiej Uniwersytetu Jagiellońskiego i Tomasz Żuradzki, kierownik Interdyscyplinarnego Centrum Etyki na Wydziale Filozoficznym UJ.

Dr Magdalena Winiarska zrealizuje projekt „Poszukiwanie nowatorskich strategii usprawniających immunoterapię nowotworów (STIMUNO)”. Głównym celem badań, finansowanych przez ERC, jest poszukiwanie nowych szlaków zaangażowanych w regulację przeciwnowotworowej odpowiedzi immunologicznej. Ponieważ immunosupresyjne mikrośrodowisko guza stanowi kluczową barierę zmniejszającą skuteczność immunoterapii, zespół dr Winiarskiej jest szczególnie zainteresowany badaniem dotychczas nieznanych zmian metabolicznych, które wpływają na proces ucieczki komórek nowotworowych spod nadzoru immunologicznego. Dr Winiarska jest adiunktem w Zakładzie Immunologii WUM, gdzie kieruje własnym zespołem naukowym, w którym oprócz niej pracuje pięcioro doktorantów i jedna osoba z doktoratem.

Dr Piotr Achinger za ponad 1 mln euro otrzymane od ERC zrealizuje projekt „Homotopy Theory of Algebraic Varieties and Wild Ramification”. Dotyczy on szeroko rozumianej topologii rozmaitości algebraicznych z widokiem na zastosowania do arytmetyki, fizyki matematycznej i równań różniczkowych. Istotna część planowanych badań jest oparta na niedawnym wyniku dr. Achingera, mówiącym, że każda rozmaitość afiniczna (zbiór rozwiązań układu równań wielomianowych) nad ciałem charakterystyki dodatniej ma zerowe wyższe grupy homotopii (obrazowo, jej typ homotopii jest wyznaczony przez grupę pętli, tzw. grupę podstawową). Grant dr. Achingera pozwoli na zatrudnienie 2 doktorantów i 4 postdoków. To drugi grant ERC realizowany w Instytucie Matematycznym PAN i jednocześnie drugi matematyczny grant ERC w Polsce.

Dr Michał Németh z UJ we współpracy z naukowcami z Uniwersytetu w Uppsali w Szwecji zrealizuje projekt „(Re)constructing a Bible. A new approach to unedited Biblical manuscripts as sources for the early history of the Karaim language”. Badania będą poświęcone spuściźnie piśmienniczej Karaimów, jednej z czterech uznanych prawnie mniejszości etnicznych w Polsce. Tylko niewielka część tego dorobku jest znana badaczom. Szczególnie słabo opracowane są tłumaczenia Biblii hebrajskiej, które są zarazem najstarszymi źródłami pisanymi tego języka.

– W ramach projektu powstanie cyfrowe wydanie całej Biblii w trzech dialektach karaimskich, oparte na nieedytowanych tekstach utrwalonych pismem hebrajskim (XV–XX w.). Najstarsze teksty karaimskie otrzymają bardzo szczegółowe opisy językowe i paleograficzne. Zrekonstruowany zostanie proces powstania Biblii karaimskiej oraz zbadana relacja między różnymi odmianami półkursywnego pisma hebrajskiego używanego przez Karaimów na Krymie oraz na terenach polsko-litewskich.

Projekt dr. Tomasza Żuradzkiego „Deep uncertainties in bioethics: genetic research, preventive medicine, reproductive decisions” dotyczy wszechobecnej niepewności, która rzadko jest brana pod uwagę w rozważaniach etycznych. Celem badań jest reinterpretacja dyskusji etycznych na temat postępów w biomedycynie. Zamiast rozumienia bioetycznych postaw jako rozszerzenia klasycznych poglądów normatywnych w etyce, w projekcie te pojęcia są interpretowane dokładniej, w ramach różnych podejść normatywnych podczas podejmowania decyzji w warunkach niepewności.

– Hipotezą projektu jest to, że wiele istniejących zasad, regulacji i praktyk bioetycznych wynika z niepewnych reakcji, a nie z rozważań na temat możliwych uzasadnień alternatywnych sposobów decydowania o nich w warunkach różnych, złożonych typów niepewności – mówi dr Tomasz Żuradzki.

W ostatnim konkursie Starting Grants ERC przyznała 406 grantów. Oznacza to, że tylko 13,1% spośród 3085 aplikacji zakończyło się sukcesem. Najwięcej grantów zdobyli przedstawiciele nauk ścisłych i technicznych – 177. Uzyskali oni współczynnik sukcesu na poziomie 13,2% (1339 wniosków). Reprezentanci nauk o życiu złożyli 874 aplikacji i zdobyli 118 grantów, co oznacza stopień sukcesu na poziomie 13,5%. Humaniści i „społecznicy” złożyli 872 wnioski i zdobyli 111 grantów, uzyskując stopień sukcesu na poziomie 12,7%.

Najwięcej grantów – 79 – będzie realizowanych w Wielkiej Brytanii, choć sami Brytyjczycy zdobyli „tylko” 37 grantów. Na kolejnych miejscach znalazły się Niemcy – 67 projektów i Francja – 53 projekty. Niemieccy uczeni zdobyli 65 grantów, a francuscy – 48. Aż 43 granty zdobyli Włosi, ale w samej Italii będzie realizowanych tylko 19 projektów naukowych.

Wyniki obecnego konkursu ERC Starting Grants oznaczają, że Polacy uzyskali dotychczas 68/67 granty ERC, jednak ponad połowa z nich – 38/37 – realizowana jest w zagranicznych instytucjach naukowych, często przez Polaków, którzy już na stałe związali się z innymi krajami. W Polsce jest realizowanych 30 grantów ERC. Tylko jeden zagraniczny badacz wybrał polską instytucję jako miejsce realizacji grantu ERC – to dr Ulrich Timme Kragh, który badania finansowane przez ERC zdecydował się prowadzić na Uniwersytecie im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Większość grantów ERC dla Polaków to Starting Grants. W ostatnich latach nie uzyskaliśmy ani jednego grantu ERC dla zaawansowanych badaczy. Czy oznacza to jedynie tyle, że młodzi naukowcy są zdecydowanie bardziej aktywni w pozyskiwaniu środków na własne badania poprzez konkursy Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych, czy też to, że po prostu są lepsi od swoich starszych kolegów?