Bariery dla transferu

Jak regulacje prawne wpływają na relacje nauki i biznesu? Co motywuje naukowców do komercjalizacji badań? Jakie bariery transferu technologii występują po stronie naukowców, a jakie po stronie biznesu? Jakie rodzaje transferu technologii możemy wyróżnić i które z nich są najpopularniejsze? Na te pytania odpowiada opublikowany właśnie raport Fundacji Inventity.

Badanie diagnozujące problemy współpracy między sektorem nauki i biznesu zostało sfinansowane ze środków MNiSW w ramach programu „Dialog”. Wzięło w nim udział 28 przedstawicieli centrów transferu technologii działających przy polskich uczelniach. Najpierw przeanalizowano badania ewaluacyjne i raporty zrealizowane w latach 2010–2016 pod kątem zdiagnozowanych barier oraz problemów występujących w relacjach pomiędzy nauką i biznesem. Następnie przeprowadzono badania fokusowe. Dyskutowano nad oceną zdiagnozowanych obszarów i trafnością zaproponowanych rozwiązań.

Z raportu wynika, że w ostatnich latach coraz więcej naukowców decyduje się na współpracę z przedsiębiorstwami. Uczestnicy badania, pytani o to, jakie rodzaje transferu technologii najczęściej obsługują oraz jakie usługi wspierające świadczą w swojej działalności, wskazywali przede wszystkim na prace badawczo-rozwojowe. Ten rodzaj transferu uzyskał wynik 4,07 w pięciostopniowej skali, gdzie 1 oznacza „nie występuje/ma znikome znaczenie” a 5 – „kluczowy obszar działalności”. Kolejne formy, tj. ochrona IP, ekspertyzy, a także wspólne projekty B+R oraz licencje, zostały wskazane jako rzadziej stosowane. Najmniej sprawdza się transfer poprzez know-how i spin-off (wynik 2,6 w pięciostopniowej skali).

Zdaniem pracowników centrów transferu technologii naukowcy są coraz bardziej zainteresowani nawiązywaniem współpracy z biznesem. To skutek zmian przepisów prawnych, jakie zaszły w ostatnich latach. Komercjalizacja badań stała się przystępniejszym procesem. Wpływa to na coraz większe zainteresowanie naukowców realizacją zleconych badań czy zakładaniem spółek.

W opinii osób odpowiedzialnych w uczelniach za transfer wiedzy do gospodarki największe bariery wzrostu we współpracy z biznesem z punktu widzenia naukowców to: słabe bodźce regulacyjne (4,5 w skali pięciostopniowej), słabe umiejętności menedżerskie (4,32), a także mało atrakcyjne oferty współpracy z biznesem (3,81), brak umiejętności i wiedzy na temat komercjalizacji (3,68).

Brak czasu (3,68), biurokracja (3,64), brak wiary w sukces komercjalizacji (3,32), brak motywacji finansowej (3,1) i wsparcia organizacyjnego (3,83) czy regulacje podatkowe (2,72) również nie zachęcają pracowników naukowych, by nawiązać współpracę z biznesem. Jak zwracają uwagę autorzy raportu, istniejący system bodźców stymuluje w większym stopniu uczelnie niż poszczególnych naukowców.

Z perspektywy badanych największymi barierami dla przedsiębiorców, które utrudniają transfer technologii, są: słabość finansowa przedsiębiorstw (3,89), brak zainteresowania (3,78) i wiedzy o badaniach naukowych (3,6), a także regulacje podatkowe (2,87).

Relacje naukowo-biznesowe stają się jednak coraz łatwiejsze dla obydwu stron, a znajomość barier pozwala na sprawniejsze ich pokonywanie. Zdaniem ekspertów Fundacji Inventity kluczowe obszary, na których powinniśmy się teraz skupić, to: unikalność prowadzonych badań naukowych, wzmożenie popytu na badania ze strony przedsiębiorstw, wzrost umiędzynarodowienia i skuteczne bodźce motywacyjne dla naukowców.

– Potrzebujemy stabilnych regulacji, podniesienia gotowości wdrożeniowej, czynników motywujących naukowców do współpracy z biznesem – komentuje Wojciech Szapiel, prezes fundacji Inventity, która zajmuje się brokeringiem innowacji. – Powinniśmy położyć nacisk na budowę silnych zespołów badawczych, silnych ośrodków transferu technologii, a co za tym idzie – innowacyjnych spin-offów . Aby to osiągnąć, należy wzmocnić kompetencje zarządcze i rynkowe pracowników uczelni, uczyć studentów i naukowców przedsiębiorczości, aby rozwijając ich świadomość i wiedzę na temat komercjalizacji i ekosystemu transferu technologii mogli samodzielnie poszukiwać najbardziej efektywnych sposobów zarabiania na efektach prowadzonej pracy naukowej – dodaje Wojciech Szapiel, który w swojej dotychczasowej karierze zrealizował kilkadziesiąt projektów z zakresu brokeringu wiedzy dla naukowców, wyposażając ich w wiedzę i narzędzia, które przygotują do wejścia w wybrany proces inwestycyjny.