Apel w sprawie wynagrodzeń

Ruch społeczny Inicjatywa Obywatelska Instytutów PAN oraz Akademia Młodych Uczonych PAN wraz z większością dyrektorów instytutów PAN wystosowały list otwarty w sprawie zagwarantowania pracownikom instytutów Polskiej Akademii Nauk płac minimalnych i warunków pracy zbliżonych do tych, jakie zagwarantowano nauczycielom akademickim w nowym Prawie o szkolnictwie wyższym i nauce. Adresatami pisma są: Prezydent RP Andrzej Duda, Premier RP Mateusz Morawiecki, Minister Finansów Teresa Czerwińska, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego Jarosław Gowin oraz posłowie i senatorowie RP.

Sygnatariusze listu zwracają się z prośbą o ustawowe zmiany, które zagwarantują wprowadzenie minimalnych stawek wynagrodzeń zasadniczych dla pracowników naukowych instytutów PAN na poziomie równym stawkom minimalnym dla pracowników państwowych uczelni wyższych, przeznaczenie na ten cel dodatkowych środków finansowych oraz jednoznaczne określenie w przepisach prawa wykonywania obowiązków pracownika naukowego instytutu PAN jako działalności twórczej o indywidualnym charakterze, co pozwoliłoby bez wątpienia stosować do ich zarobków 50% próg kosztów uzyskania przychodu.

Autorzy listu zwracają uwagę, że instytuty PAN, w których zatrudnionych jest obecnie ok. 3800 pracowników naukowych, pod względem osiągnięć notowane są w rankingach międzynarodowych najwyżej ze wszystkich polskich instytucji naukowych. Według indeksu Nature z 2018 roku Polska Akademia Nauk plasuje się na 269. pozycji, najwyższej wśród polskich jednostek naukowych. Podobne wyniki daje ranking SCImagoResearchGroup. Najwyższe kategorie naukowe, A+ i A, ma odpowiednio 19% i 65% instytutów PAN.

Tymczasem działalność statutowa instytutów PAN finansowana jest ze środków będących w dyspozycji MNiSW, a nie z wydzielonej części 67. budżetu państwa pn. Polska Akademia Nauk. „Wobec faktu, że nauczyciele akademiccy zatrudnieni na stanowiskach badawczych oraz pracownicy naukowi instytutów PAN wykonują takie same zadania, nie widzimy powodu, żeby ci drudzy byli nadal dyskryminowani” – czytamy w liście.

Dla zobrazowania sytuacji autorzy przytaczają dane, według których w co najmniej dziesięciu instytutach PAN średnie wynagrodzenie brutto profesora nadzwyczajnego jest mniejsze niż minimalne wynagrodzenie zasadnicze dla pracowników uczelni (5 320 zł) planowane w najnowszym rozporządzeniu. „Co więcej, ujednolicone przez Ustawę 2.0 stypendium dla doktorantów uczelni i PAN po pierwszym roku będzie wynosiło netto 3 168 zł. Tymczasem w instytutach PAN wśród profesorów zwyczajnych i profesorów nadzwyczajnych są również osoby, które zarabiają podobne kwoty netto” – zwracają uwagę sygnatariusze listu. Dodają, że w kilkunastu instytutach nawet średnie wynagrodzenie netto dla adiunktów i asystentów jest niższe od tej kwoty, a w niektórych instytutach średnie kwoty są poniżej 2100 zł netto dla adiunktów i 1600 zł netto dla asystentów. Uznając taki poziom wynagrodzenia za poniżający, wychodzą z propozycją wprowadzenia konkretnych poprawek do ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce oraz objęcie pracowników naukowych instytutów PAN i nauczycieli akademickich – ze względu na ich szczególną rolę dla nauki i edukacji – prawem do 50% kosztów uzyskania przychodu. Sygnatariusze apelu zwracają też uwagę na fakt, że niskie płace przełożą się na niskie emerytury w przyszłości.

Autorzy podkreślają, że koszty podniesienia stawek minimalnych, co wiązałoby się z jednoczesnym zapewnieniem odpowiedniego wzrostu finansowania instytutów, będą dla budżetu państwa niewielkie. Wspólnie z ekspertami NSZZ Solidarność oszacowali, że wyniosą one nie więcej niż 100 mln zł rocznie.