W numerze czerwcowym FA (6/2018) ukazał się artykuł analizujący jeden z 27 obszarów badawczych indeksowanych w bazach SciVal Sopusa. Była to farmakologia. Tutaj zajmiemy się następnym obszarem – neuronauką (neuroscience ), którą Scopus dzieli na 10 dyscyplin, a wśród nich są np.: neurologia, psychiatria biologiczna, neuronauki behawioralne (behavioral neuroscience ) i inne.

Zajmiemy się analizą polskiej neuronauki jako całości, bez podziału na dyscypliny. Neuronauka zajmuje się badaniem układu nerwowego, w tym mózgu. Mózg człowieka to 100 miliardów neuronów z tysiącami połączeń synaptycznych każdego z nich. Jeżeli każde połączenie ma kontakt ze wszystkimi innymi i mogą się kontaktować dwukierunkowo, to liczbę kombinacji połączeń można wyliczyć na 1029. Cały Wszechświat, do horyzontu zdarzeń, składa się z 1022 gwiazd, zatem mózg może być strukturą milionkroć bardziej złożoną niż Wszechświat i chyba w tym wszechświecie najmniej zbadaną.

Analiza dotyczy lat 2012-2017. W tym czasie na obszarze neuronauki powstało 3500 prac cytowanych ponad 23 tys. razy, publikowało w nim 112 jednostek naukowych z Polski. Spośród nich wyłoniono te, które cytowane były co najmniej (lub prawie) tysiąc razy. Takich instytucji naukowych jest w kraju 15 (patrz tabela). Pod względem liczby publikacji i cytowań (kolumny 1 i 2) przoduje „zagregowana” PAN, liczona jako całość, mająca około połowy wszystkich cytowań w kraju. Na drugim miejscu jest Uniwersytet Jagielloński (UJ), a na trzecim Instytut Farmakologii PAN (I. Farm. PAN). UJ jest jednak trochę większy niż I. Farm. PAN, a liczba cytowań zależy od wielkości jednostki. Jednak taki parametr jak liczba cytowań pojedynczej publikacji jest od wielkości jednostki niezależny. Tutaj na pierwszym miejscu znajduje się I. Farm. PAN, na drugim Uniwersytet Medyczny w Lublinie, a na trzecim Instytut Medycyny Doświadczalnej i Klinicznej PAN im. M. Mossakowskiego (IMDiK PAN).

Wskaźnik FWCI (field weighted citation impact ), czyli wskaźnik cytowań ważony dla danego obszaru badawczego (średnia dla świata wynosi 1,0), dla całej Polskiej w obszarze neuronauk wynosi też 1,0. Spośród krajowych jednostek naukowych na pierwszym miejscu jest I. Farm. PAN, ze wskaźnikiem 1.22, (tj. 122% średniej światowej), na drugim miejscu Łódzki Uniwersytet Medyczny, a na trzecim „zagregowana” PAN.

Ważny wskaźnik to odsetek publikacji w górnych 10% najczęściej cytowanych prac na świecie. Dla Polski wynosi on 19,5%. Pod tym względem przoduje również I. Farm. PAN ze wskaźnikiem 30,5%; na drugim i trzecim miejscu są PAN jako całość oraz IMDiK PAN.

Teraz odsetek publikacji w górnych 10% czasopism o najwyższym citation score (jest to odpowiednik impact factor mierzony za ostatnie 3 lata). Pierwsze miejsce zdecydowanie zajmuje Instytut Biologii Doświadczalnej im. M. Nenckiego (IBD PAN), drugie Uniwersytet Warszawski, a trzecie „cała” PAN.

Indeks h5 dotyczy najczęściej cytowanych prac opublikowanych w ciągu ostatnich 5 lat. Przoduje PAN „zagregowana”, z h5 = 40. Znaczy to, że 40. kolejna publikacja na liście najwyżej cytowanych uzyskała 40 cytowań; miejsce drugie ma UJ z h5 = 28, miejsce trzecie I. Farm. PAN oraz Łódzki Uniwersytet Medyczny z h5 = 27 dla każdej jednostki.

Łącznie (punktując miejsca od 1 do 10) największą liczbę punktów uzyskała „zagregowana” PAN, miejsce drugie I. Farm. PAN, miejsce 3-4 IBD PAN oraz IMDiK PAN. Dominującą pozycję Polskiej Akademii Nauk tłumaczy to, że na 2., 3. i 4. miejscu znajdują się właśnie instytuty PAN-owskie. Pierwsza niePAN-owska instytucja to UJ (5 miejsce). Pokaźną liczbę punktów uzyskały jeszcze Łódzki Uniwersytet Medyczny i Collegium Medicum UJ. W tabeli znalazł się również Instytut Psychiatrii i Neurologii (miejsce 12.), który jest jednostką resortową. Może to wskazywać na fakt, że naukę trudno dzielić na uczelnianą, resortową czy PAN-owską, jest ona albo dobra, albo zła. Można tutaj zauważyć przodujący wynik uzyskany przez I. Farm PAN w kolejnym po farmakologii (FTF) obszarze badawczym.

Baza Sci Val daje dostęp do takich parametrów jak np. główne zagadnienia badawcze (każde ma swój numer) danego obszaru badań. W Polsce w obszarze neuronauki najczęściej publikowano na temat „cynk i depresja”. Numer tematyki to T.24770, opublikowano w niej 56 prac, wskaźnik FWCI = 1.44, wskaźnik wyeksponowania (prominence precentile , bierze on po uwagę liczbę cytowań publikacji, liczbę wejść na ich strony w bazie Scopus oraz uśredniony wskaźnik cytowań) jest w górnych 92% światowych publikacji. Tematyka nr 2 to „metaloproteinaza 9” – 54 prace, wskaźnik FWCI = 1.11, też 92 górnych procent prac. Inne wiodące zagadnienia to: 3) „kwas kynureninowy”, 4) „receptory serotoninowe” oraz 5) „depresja a stany zapalne”. Najczęściej cytowani w latach 2013-2017 badacze to Iwona Kłoszewska, Krzysztof Selmaj, Małgorzata Filip, Leszek Kaczmarek, Anna Członkowska, Andrzej Pilc, Władysław Lasoń, Agnieszka Basta-Kaim, Bogusława Budziszewska, Joanna Mika, Joanna Hauser i Gabriel Nowak, którzy w tej tematyce cytowani byli od 250 do 600 razy. Osiem spośród tych 13 osób jest zatrudnione w I. Farm. PAN (pracują wszakże i publikują niezależnie, i to może tłumaczyć dobry wynik uzyskany przez tę jednostkę naukową).

Jeszcze raz podkreślam łatwość dostępu do danych i szybkość, z jaką można tego typu analizy prowadzić, jednostki nie muszą wyników raportować, a podstawowy poziom publikacji jest gwarantowany ich obecnością w bazie Scopus.