Europejski Sojusz Uczelni – 4EU
Dr hab. Maciej Duszczyk, prorektor Uniwersytetu Warszawskiego, pisze o działaniach swojej uczelni zmierzających do udziału w sieci o charakterze „Uniwersytetu Europejskiego”
Od kilku lat trwa dyskusja na temat tworzenia sieci współpracy pomiędzy instytucjami naukowymi zarówno w wymiarze krajowym, jak i międzynarodowym. Na poziomie krajowym skutkuje ona m.in. fuzjami uczelni, jak to ma miejsce przykładowo we Francji. Na poziomie międzynarodowym powstają kolejne sieci mające na celu zapewnianie platformy dla współpracy w zakresie wymiany studentów i pracowników czy też lobbowania na rzecz środowiska akademickiego. W ostatnich tygodniach byliśmy świadkami wspólnego lobbingu kilku sieci uniwersyteckich na rzecz zwiększenia budżetu programu Horizon Europe, który zastąpi obecny H2020.
Kilka miesięcy temu pojawił się także koncept powstawania tzw. Uniwersytetów Europejskich, który zakłada o wiele większą niż dotychczas współpracę pomiędzy uczelniami w wymiarze międzynarodowym. Dotyczy to nie tylko prowadzenia wspólnych badań, ale również kierunków studiów czy też tworzenia zaplecza administracyjnego dla funkcjonowania takiego uniwersytetu. Cele te przyświecają sojuszowi czterech uczelni badawczych, do którego należy również Uniwersytet Warszawski. 10 marca 2018 roku została podpisana deklaracja, w której formalnie powołano sojusz uczelni pod nazwą 4EU. Oprócz UW tworzą go Uniwersytet Sorboński, Uniwersytet w Heidelbergu oraz Uniwersytet Karola w Pradze.
Powstanie 4EU jest efektem bardzo dobrze rozwijającej się od wielu lat współpracy pomiędzy uczelniami wchodzącymi w jego skład. Rektorzy uczelni uznali, że obecnie istnieje dobry moment do dalszej koordynacji działań i formalnego ubiegania się o nadanie statusu „Uniwersytetu Europejskiego”, co oznacza wolę przygotowania odpowiedzi na spodziewane na jesieni ogłoszenie konkursu przez Komisję Europejską. W 2019 roku ma zostać wyłonionych sześć sojuszy, które będą pilotażowo realizować program zacieśniania współpracy. Na podstawie doświadczeń tych sojuszy ma zostać przygotowany kolejny konkurs, którego celem jest powstanie do 2024 roku 20 „Uniwersytetów Europejskich”.
Od podpisania deklaracji trwają bardzo intensywne prace, których celem jest wypracowanie z jednej strony m.in. zasad wyłaniania i prowadzenia wspólnych kierunków studiów, tworzenia interdyscyplinarnych zespołów naukowych, udostępniania infrastruktury oraz – z drugiej – zarządzania projektem, co wymaga zaangażowania administracji uczelnianych. Odbywają się cykliczne spotkania rektorów, prorektorów oraz kierowników administracji. Podsumowanie dotychczasowych prac oraz wyznaczenie kierunków na kolejne miesiące były celem ostatniego spotkania rektorów uniwersytetów sojuszu 4EU, jakie odbyło się 29 czerwca w Pradze. W jego trakcie zadecydowano m.in. o wyłonieniu projektów współpracy, które otrzymają środki na rozwój. Dotyczą one zarówno badań naukowych, inicjatyw dydaktycznych, ale również aktywności studentów. Kolejne spotkanie planowane jest we wrześniu na Uniwersytecie Warszawskim. Wtedy już powinny być już znane założenia konkursu Komisji Europejskiej na powołanie „Uniwersytetów Europejskich”.
O idei Uniwersytetu Europejskiego czytaj też w artykule prof. Tomasza Szapiro na str. 44-47